‘Er is een heel simpele oplossing voor de demonstraties’, zei Joost Augusteijn van personeelspartij LAG maandag tijdens de universiteitsraadsvergadering. ‘Wat is er nog nodig voor het college om de banden met Israëlische instituties te verbreken? Er worden in Gaza bijna twee miljoen mensen uitgehongerd.’
De Leidse tijdelijke commissie ‘toetsing ethische aspecten in samenwerkingen’ heeft vastgesteld dat het niet schenden van mensenrechten een centraal criterium is waar samenwerkingen aan moeten voldoen, legde Augusteijn uit. ‘Het Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD) spreekt van genocidaal geweld. Onze eigen minister van Buitenlandse Zaken heeft in de EU aan de bel getrokken. Andere universiteiten zijn ons al voorgegaan in het op z’n minst opschorten van banden. Wanneer gaat het college in de geest van Cleveringa handelen? Hij was bereid om op te staan toen mensen om etnische redenen werden vervolgd. Wanneer gaat deze universiteit de moraal volgen die zij aanhangt en deze banden verbreken?’
‘We vinden het vreselijk wat er in Gaza gebeurt’, reageerde rector Hester Bijl. ‘We begrijpen absoluut de wanhoop van onze medewerkers en studenten en delen de afschuw ten volle. We vinden wel dat we het proces dat we hebben ingezet serieus moeten doorlopen. We doorbreken niet de banden met partijen om politieke redenen maar kijken goed naar de banden die wij specifiek hebben met instellingen in Israël.’
In februari 2024 vroeg Augusteijn met medepartijlid Timothy de Zeeuw al aan het college om de banden op te schorten. Het college wilde dat niet maar besloot na enige tijd toch dat er een onderzoek moest komen. Nadat een tijdelijke commissie een werkwijze ontwikkelde voor de huidige commissie bleek deze vorige week eindelijk van start te zijn gegaan.
‘Sinds 27 mei hebben we een commissie die meteen de opdracht heeft gekregen om de lopende samenwerkingen te bekijken’, aldus Bijl. ‘We zijn er blij mee.’
De rector erkende dat ‘we er lang over hebben gedaan’. ‘Het was best moeilijk om de commissie zorgvuldig te formeren. Het vinden van leden was lastig. We hebben gevraagd om voor de zomer met een advies te komen.’
Hoogleraar criminologie Joanne van der Leun is voorzitter van de commissie. De andere leden zijn Dorota Mokrosinska (hoogleraar praktische filosofie), Dirk Engberts (emeritus hoogleraar normatieve aspecten van de geneeskunde) en Rick Lawson (hoogleraar Europees recht). Voor deze specifieke casus is Petra Sijpesteijn, hoogleraar Arabisch, toegevoegd. ‘Zij kan helpen bij het vinden van nog meer experts’, aldus Bijl.
‘Als het advies er ligt dan willen we daar graag over in gesprek met de raad en andere belanghebbenden.’ Er komen ook nog bijeenkomsten, ook met experts en de commissie, om de situatie te bespreken, aldus de rector.
‘Soms gaan ontwikkelingen in de wereld sneller dan procedures’, reageerde Augusteijn. ‘Waarom kan deze commissie een betere afweging maken dan organisaties die dat al eerder hebben gedaan en daarin zijn gespecialiseerd?’
Bijl: ‘We willen het met onze eigen zorgvuldige werkwijze doen. De commissie zal zich ook deels baseren op rapporten en onderzoeken die al zijn verschenen. Er zijn ook experts en andere mensen uit onze gemeenschap die ze kunnen raadplegen. Meerdere bronnen zijn noodzakelijk.’
‘Mensen zullen blijven protesteren zolang er niets gebeurt’, stelde Augusteijn. ‘We doen dit niet om protesten te stoppen’, aldus Bijl.
‘De meeste experts zijn het er over eens dat het een genocide is’, zei Michel Vermeer van studentenpartij DSP-SC. ‘Gaat de universiteit die omschrijving overnemen?’
‘Dat is een duiding van experts,’ reageerde Bijl. ‘Ik ben een bestuurder en geen inhoudelijk expert. Het gaat niet om duiding van wat er aan de hand is, maar over wat de commissie vindt van de banden met de instellingen.’