‘Ik merkte dat er veel onrust is op de universiteit’, antwoordt vakreferent bij de universiteitsbibliotheek Tommy van Avermaete op de vraag waarom hij – op persoonlijke titel – besloot een podcast te maken over de hoger onderwijsbezuinigingen. ‘Medewerkers maken zich zorgen of ze hun huur nog wel kunnen betalen, er zijn zorgen over het verdwijnen van kennis.’ Het nieuws dat Leiden dertig miljoen gaat snoeien, was toen overigens nog niet bekend.

Middels de podcast, waarvoor hij maandelijks onderzoekers en docenten van de Universiteit Leiden en elders interviewt, wil hij laten zien dat de bezuinigingen niet iets abstracts zijn, maar direct impact hebben op het dagelijks leven en het welzijn van medewerkers. ‘Mensen durven zich in de podcast kwetsbaar op te stellen door publiekelijk hun verhaal te doen, en dat zorgt er hopelijk voor dat luisteraars die niet in hun positie zitten daar meer over gaan nadenken. Ik hoop er verdieping en reflectie mee te bieden.’

De eerste twee afleveringen zijn inmiddels te beluisteren op Spotify. ‘De faculteiten Geesteswetenschappen en Sociale Wetenschappen zijn het voornaamste doelwit, dus daar ben ik begonnen. Ik sprak bijvoorbeeld met hoogleraar literatuur, cultuur en recht Frans-Willem Korsten. Hij stelt dat we in de geesteswetenschappen geen kritische burgers meer opleiden, maar consumenten. De universiteit is fabrieksmatig geworden: de student is de grondstof, die stop je in de universiteit en daar komt een product uit. Voor kritisch denken is weinig ruimte meer, omdat het tempo te hoog is en de werkwijze doelmatig. Maar ik wil ook een aflevering maken over de bèta’s. Daar lopen net zo goed mensen rond die zich willen engageren tegen het afbraakbeleid.’

In de meest recente aflevering is aandacht voor de negatieve gevolgen van tijdelijke contracten voor jonge onderzoekers: ze moeten doorgaans meer werken dan collega’s met een vaste aanstelling, voelen zich minder makkelijk deel van de academische gemeenschap, kampen met onzekerheid op de woningmarkt en worden in vergaderingen doorgaans minder serieus genomen. ‘Iemand een tijdelijke aanstelling geven, is diegene op een doodlopend pad zetten’, zegt postdoctoraal onderzoeker Lieke Smits in de podcast.

Van Avermaete: ‘Het zijn allemaal schrijnende verhalen, maar het ergste vond ik bij de Universiteit Wageningen. Een medewerkster was 24 weken zwanger en vroeg zich af of ze dat nog kon verhullen op sollicitatiegesprekken, omdat ze anders waarschijnlijk geen tijdelijk contract zou krijgen. Uit angst voor zwangerschapsdiscriminatie wilde ze anoniem blijven.’

Dat Leiden al een tijdje meer vaste contracten geeft, ook naar aanleiding van een rechtszaak die docent bij International Studies Arnout van Ree in 2021 met succes aanspande tegen de universiteit, noemt Van Avermaete ‘goed nieuws’. Maar, voegt hij direct toe: ‘Bestuurders problematiseren dat nu door te zeggen dat al die vaste contracten op de begroting drukken, terwijl de werkelijke reden structurele onderfinanciering is vanuit Den Haag. Het is kwalijk dat mensen die eindelijk stabiliteit hebben gekregen de schuld van de bezuinigingen in de schoenen geschoven krijgen.’

Bovendien vindt Van Avermaete het onterecht om het snijden in het hoger onderwijsbudget een ‘bezuiniging’ te noemen. ‘Ik heb daar moeite mee. Het geld is er namelijk wel degelijk. Als ik persoonlijk moet bezuinigen op mijn uitgaven, ga ik minder boeken kopen. Maar als ik genoeg geld heb voor boeken, maar uit antipathie voor boeken geen boeken meer ga kopen, is dat een keuze. Dat is wat het kabinet nu doet, als een vorm van revanchisme waarbij linkse hobbyisten eindelijk kunnen worden aangepakt.’

Volgens hem zouden universiteitsbestuurders daar harder tegen kunnen ingaan. ‘Er zijn twee houdingen die je kunt aannemen: of je buigt mee, of je gaat in verzet. Collegevoorzitter van de Radboud Universiteit Alexandra van Huffelen zei dat ze staken prima vindt, maar dat ze wel wil dat het onderwijs doorgaat. Dan heb je niet begrepen wat een staking is.’

Op de vraag welke ruimte universitaire bestuurders hebben om zich te verzetten, wijst Van Avermaete erop dat WOinActie al langer oproept tot bestuurlijke ongehoorzaamheid. ‘Dat komt neer op: voer de bezuinigingen van de overheid niet uit. Dan dwing je de politiek tot een antwoord, want die kan het zich niet veroorloven om universiteiten te sluiten.’

Stop de Sloop. Podcast over hoger onderwijs, o.a. te beluisteren via Spotify.