‘Dit is een open deur’, zegt minister van Onderwijs Gouke Moes (BBB) aan het begin van het verkiezingsdebat ‘Future Proof – Nederland in Transitie’, donderdag aan de TU Delft, waar politici van negen partijen met elkaar in discussie gaan.
Hij reageert op de eerste stelling van het debat: ‘Investeren in wetenschappelijk onderzoek en innovatie is dé manier om onze gezondheidszorg betaalbaar te houden.’ ‘Geen visie hebben is duur’, aldus Tweede Kamerlid Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA). ’ Het is heel dom om te gaan bezuinigen op onderwijs. Ik vraag mij af of de partijen die hier staan wel écht in wetenschappelijk onderzoek willen investeren als je naar de doorberekeningen kijkt.’
‘Meer geld is niet de oplossing’, vindt Moes. ‘We moeten betere en slimmere keuzes maken met wat we al hebben.’ Hij wil in de breedte van de gezondheidszorg investeren en meer aandacht voor preventie. ‘We moeten ons minder richten op de smalle, hoogkwalitatieve zorg om de laatste anderhalf jaar van een leven te verlengen.’
Over het slim inzetten van AI en een beroep doen op sociale kringen, is eveneens veel eensgezindheid, al benadrukken BBB en SGP extra de rol van gemeenschappen. ‘Maar hoe zorgen jullie dat dit op een gelijkwaardige manier wordt verdeeld?’ vraagt de net afgestuurde Willemijn Hoogland (master stedenbouw & bouwkunde) kritisch. ‘Staphorst wordt gebruikt als voorbeeld waar de zorgkosten laag zijn en de gemeenschapsvorm hoog. Ik kom zelf daar uit de buurt en weet dat het christelijk gehalte daar hoog ligt. In de praktijk zie je dat de zorglasten vaak op de schouders van vrouwen vallen.’
Klimaatneutraal
Moes antwoordt met een voorbeeld van het vaderschapsverlof, dat in de afgelopen jaren steeds langer is geworden. ‘Beleidsmatig worden er al stappen gemaakt in de goede richting.’
Bernard van den Belt (SGP) reageert verbouwereerd: ‘Waarom zou ik als man niet het huis van mijn buurvrouw kunnen schoonmaken?’
‘Ik denk dat hij in een ander publiek iets anders zegt’, zegt Christine Bel (D66), doelend op de traditioneel christelijke waarden die de SGP nastreeft.
Volgens pre-masterstudent technische bestuurskunde Laurens Ribbens (22) is het doel van GroenLinks-PvdA om in 2040 klimaatneutraal te zijn onrealistisch als er niet wordt gekeken naar de enorm vervuilende zorgsector. ‘Maar je kan niet gaan zeggen: “Sorry, ik kan jou niet behandelen want we moeten klimaatneutraal blijven.”’
‘Juist door de zorg te verduurzamen doe je ook meer voor het welzijn van mensen’, betoogt Westerveld. ‘Er kan veel meer gedaan worden om verspilling tegen te gaan, daar zijn wij de afgelopen jaren al naar gaan kijken.’
Tijd voor de tweede stelling: ‘Weerbaarheid levert altijd economische groei op voor Nederland.’ ‘We moeten in defensie investeren’, vindt Queeny Rajkowski (VVD). ‘Die vijf procent van het bruto binnenlands product (bbp) is hard nodig.’ Dion Huidekooper (D66) is het daarmee eens, en wil daarvoor ‘een solidaire bijdrage halen bij de meest vermogenden’.
Eens
‘We moeten niet blind geld aan defensie geven’, aldus Joost van der Sluis (SP). ‘We geven in Europa al een veelvoud van Rusland en China uit en toch zijn we kwetsbaar.’ ‘Maar zien jullie die dreiging dan niet?’ vraagt Rajkowski. ‘We kunnen wel steeds zeggen dat we niet in de wapenwedloop willen zitten, maar wij zijn hier niet mee begonnen. Schoof kan niet even Poetin opbellen met het voorstel ermee te stoppen.’ Volgens Van der Sluis is het van groter belang ‘onze kwetsbare punten’ in kaart te brengen en te voorkomen dat ‘het geld direct in de zakken van de aandeelhouders terechtkomt’.
Ook met de derde stelling kan niemand het oneens zijn: ‘Nederland moet onafhankelijk worden van Amerikaanse big tech-bedrijven.’
De vraag is alleen, zegt Marcel Hanegraaff (CDA): ‘Wat ben je bereid op te geven?’ ‘Drie procent van het bbp moet worden geïnvesteerd in onderzoek en ontwikkeling’, zegt Christian van der Krift (CU). ‘We moeten eisen gaan stellen aan de grote techbedrijven om te zorgen dat mensen hun data te allen tijde kunnen verwijderen en auteursrecht behouden over hun lichaam.’
‘Privacy is een grondrecht’, stelt Laura Harks (Volt), maar onze data zijn al in Amerikaanse handen. ‘Dat is een groot geo-politiek risico, het is niet meer van ons. Er zijn genoeg Europese alternatieven, maar daar moeten we in durven te investeren.’
En daar is, voor de zoveelste keer, iedereen het over eens.