‘De laatste keer dat ik in jasje dasje in Leiden was, kwamen we ons met een bus Rotterdammers invechten bij Minerva’, zegt debatleider Simon van Teutem aan het begin van het Leids Studentendebat. ‘Ik hoop dat het er vandaag minstens net zo strijdlustig aan toe zal gaan.’

Vanuit alle stegen rond de Breestraat hebben honderden studenten zich dinsdagavond op hun rammelende fietsen naar de Stadsgehoorzaal begeven. Daar zullen politici van zes partijen (VVD, ChristenUnie, Volt, CDA, GroenLinks-PvdA en D66) elkaar verbaal te lijf gaan.

‘We bespreken vanavond drie onderwerpen, aan de hand van stellingen’, legt Van Teutem uit. ‘Veiligheid op straat, defensie en huisvesting, verder is er voor ieder Kamerlid een moment voor een elevator pitch en is er nog ruimte voor vragen uit het publiek.’

Skincare

Maar voor het zover is, haalt Habtamu de Hoop (GroenLinks-PvdA) nog warme herinneringen op aan Leiden (‘Ik kan mij heugen dat ze hier goede coffeeshops hebben, ik kan niet uitsluiten dat ik daar vanavond nog even heen ga’) en informeert Van Teutem nog even naar de ‘skincare-routine’ van Laurens Dassen (Volt), omdat die ‘er nog steeds uitziet als iemand die de introductieweek loopt’.

Tijd voor de eerste stelling: ‘Er moet om veiligheid op straat te garanderen, meer gewerkt worden met surveillancecamera’s, ook als dat ten koste gaat van de privacy van de burger.’ Dassen en Jeltje Straatman (CDA) worden uitgenodigd in de door Van Teutem benoemde ‘boksring’ vooraan op het podium. ‘Het CDA is voor’, zegt Straatman. ‘Iedereen moet veilig over straat kunnen en daarvoor moeten we alle middelen inzetten die we hebben.’

Volt is tegen. ‘Wij zijn voor het toegankelijker en inclusiever maken van open ruimtes’, legt Dassen uit. ‘Maar we moeten ervoor zorgen dat ze dan daadwerkelijk effectief zijn, want surveillance kan er ook voor zorgen dat de samenleving zich niet kan uiten zoals ze zouden willen’, doelend op het demonstratierecht.

'Geen sluitingstijden meer'

Van Teutem grijpt in: ‘Ik benut even de vrijheid om te improviseren en een winnaar aan te wijzen.’ Alsof ze daadwerkelijk in een boksring staan, pakt hij van beide politici een hand en draait zich naar het publiek. Hij vraagt de studenten hun hand op te steken als ze het eens zijn met de stelling, en geeft de winst aan Dassen.

Jan Paternotte (D66) popelt om te reageren en is zich goed bewust van het publiek dat hij voor zich heeft: ‘We moeten luisteren naar wat de mensen zelf willen en gericht camera’s neerhangen. Bovendien gaat alles in Leiden om één uur dicht, als je je ’s nachts niet veilig voelt, waar kan je dan heen? Geef die openingstijden vrij en de stad wordt een heel stuk veiliger!’ Zijn interruptie wordt door de studenten met luid applaus onthaald. 

Maar volgens De Hoop is daar nog niet alles mee gezegd. ‘Veiligheid van vrouwen garanderen in de stad is heel simpel, mannen moeten gewoon hun poten thuishouden!’ Wederom klinkt applaus.

Gerinkel

‘Ik hoor veel over het veranderen van het gedrag van mannen richting vrouwen’, klinkt er samen met wat gerinkel van bierflesjes door de microfoon vanuit het publiek. “Maar hoe ga je als staat sociaal gedrag veranderen?’

‘Het is niet altijd aan de politiek om maatschappelijke problemen als deze op te lossen, maar we moeten het gesprek blijven voeren, en elkaar aanspreken op de manier waarop we over vrouwen spreken’, antwoordt De Hoop. ‘We kunnen natuurlijk wél meer investeren in de bestrijding van femicide, en dat is iets waar GroenLinks-PvdA al jaren voor pleit.’

Paternotte en Don Ceder (ChristenUnie) betreden de boksring voor de tweede stelling: ‘Om genoeg krijgsmacht te realiseren moeten we kijken naar de terugkeer van de dienstplicht en een Europees leger.’ ‘Vrijheid komt met een prijs’, zegt Ceder. ‘We moeten het land veilig houden met een bijdrage van ons allemaal.’

Totale chaos

‘Een Europees leger zou de samenwerking ten goede komen’, vindt Paternotte. ‘Er is nu totale chaos in verschillende systemen.’ Dassen valt hem bij: ‘Stel je voor dat de Verenigde Staten 50 kleine legertjes hadden, dan waren ze nooit zo sterk geweest als dat ze nu zijn. ‘Waarom heeft de Europese Unie dan wel 27 kleine legertjes?’

Tegenover Ceder toont vooral het publiek zich strijdlustig met prangende vragen over euthanasie en abortus. ‘Waarom houdt ChristenUnie de levensbeschouwing van de Bijbel boven de individuele vrijheid van de mens?’ vraagt een student. ‘Zie je wel, ik wist dat dit gevraagd zou worden’, klinkt er vanuit verschillende hoeken van de zaal. Na de volgende vraag: ‘Waarom beschouwt ChristenUnie het bestaand leven van een vrouw ondergeschikt aan een potentieel klompje cellen in de baarmoeder?’ klinkt er wederom gejoel.

Na Ceders verdediging (‘Wij willen anticonceptie in het basispakket’) is het volgens Van Teutem tijd voor ‘het heetste hangijzer van de politiek’: huisvesting. De stelling: ‘Om de woningnood op te lossen moeten we minder geven om strenge milieuregels en een deel van de woningen reserveren voor starters.’ De Hoop en Eric van der Burg (VVD) hebben de beurt om over deze kwestie te sparren.

Overdonderd

‘De redenen dat starters niet aan een woning kunnen komen zijn niet de klimaatregels, maar staat hier naast mij: de VVD’, zegt De Hoop. Van der Burg: ‘We hebben veel regels in Europa als het gaat om huisvesting, dat wordt te veel als daar bovenop ook nog klimaatregels komen. We moeten meer woningen bouwen, dat zal leiden tot meer doorstroming en uiteindelijk tot het vrijkomen van woningen voor jullie.’ De Hoop: ‘We moeten inderdaad investeren in betaalbare huisvesting, maar niet ten koste van de milieuregels, maar ten koste van de VVD.’

Dassen reageert: ‘Het gaat erom dat we zo veel mogelijk nieuwe woningen gaan bouwen voor de nieuwe generatie, daar is maar één oplossing voor. Sluit Tata Steel en bouw Tata-stad. Dat is ook nog goed voor het milieu.’ Hij sluit af met de woorden: ‘Doe iets nieuws, stem Volt.’

Maar ook Dassen krijgt kritiek uit het publiek. ‘Volgens de doorrekeningen van het Centraal Planbureau gaan gezinnen er desastreus op achteruit’, merkt een studente op. ‘Nu staat het er al niet zo goed voor met de geboortecijfers in Nederland, en met de demografie gaat het ook niet zo lekker, dus hoe gaan jullie ervoor zorgen dat het gezinsleven toch wordt aangemoedigd?’

Van Teutem herformuleert de vraag nog eens voor Dassen: ‘Wordt er eigenlijk nog wel genoeg gewipt?’ Overdonderd antwoordt Dassen: ‘Vanavond ongetwijfeld wel, maar verder laat ik dat aan iedereen zelf.’