De opstellers van de brief, onder wie Maurits Berger (hoogleraar Islam en het westen) en Judi Mesman (hoogleraar Interdisciplinaire studie van maatschappelijke veranderingen), schrijven dat de universiteit zou moeten ‘heroverwegen met wie ze samenwerkt in haar internationale betrekkingen, zoals eerder aan de orde kwam in de universiteitsraad’. Leiden moet vasthouden aan haar ‘motto praesidium libertatis’.
De hoogleraren veroordelen de aanslag door Hamas. ‘Sindsdien heeft de Israëlische militaire reactie daarop meer dan 32.500 mensen het leven gekost, ruim 1,7 miljoen mensen uit hun woningen verdreven.’
Verder zijn ‘meerdere onderwijsinstellingen getroffen door bombardementen, waardoor het hele school- en universiteitssysteem in puin ligt en veel bestuurders, academici en studenten zijn omgekomen. Als professoren en wetenschappers veroordelen wij krachtig alle inbreuken door de staat Israël op de vrijheid van onderwijs, inclusief bombardementen op universiteiten en scholen, intimidatie, opsluiting en doodslag van studenten en universiteitspersoneel.’
Druk opvoeren
De hoogleraren roepen ‘onze universiteit op om haar standpunt met betrekking tot het aanhoudende geweld tegen instellingen voor hoger onderwijs en hun personeel en studenten in Gaza en de Westelijke Jordaanoever kritisch te heroverwegen’.
De briefschrijvers willen dat er ‘zo snel mogelijk een mensenrechtencomité’ wordt ingesteld ‘dat moreel en ethisch advies en begeleiding kan bieden aangaande internationale partnerschappen met andere instellingen’.
Met de brief voeren de hoogleraren de druk op het college verder op om de banden van Leiden met Israëlische universiteiten en instellingen te herzien of in elk geval te onderzoeken.
Twee universiteitsraadsleden hadden eind februari het college al gevraagd om deze banden op te schorten. Het college liet toen weten dat niet te doen. In mei vorig jaar riep een aantal Leidse onderzoekers in Mare hier ook al toe op.
Geschonden mensenrechten
Tijdens de universiteitsraadsvergadering in februari kwamen alleen de studentenuitwisselingsprogramma’s met Hebrew University of Jerusalem en Tel Aviv University aan bod. Uit onderzoek van Mare bleek eind maart dat Leiden in elf EU-subsidieprogramma’s samenwerkt met Israëlische instellingen als The University of Haifa, Bar Ilan University en Technion: the Israel Institute of Technology.
Een van de programma’s is het European Glocal Counter-Terrorism-project (EU-GLOCTER), waarbij verschillende universiteiten en bedrijven promovendi opleiden op het gebied van contraterrorisme. Andere deelnemers zijn de Israëlische private universiteit Reichman, én de consultancy arm van deze universiteit: het bedrijf Counter-Terrorism Solutions Ltd (CTS).
Het college liet toen weten dat er in universiteitskoepel UNL-verband ‘werd bekeken of er specifieke Israëlische universiteiten zijn die mensenrechten zouden schenden. Dit vergt zorgvuldig onderzoek en kost tijd’. Vervolgens liet de universiteitskoepel weten dat er geen sprake is van zo’n UNL-onderzoek.
> Lees de gehele brief hieronder
Door de jaren heen is Israël een intrinsiek onderdeel geworden van de Europese onderwijsinfrastructuur, met name als partner van EU-instituten voor hoger onderwijs. Israëlische academische instellingen zijn lid van diverse Europese onderzoeksconsortia. Alleen al om deze reden moeten Israëlische instellingen verantwoordelijk worden gehouden in overeenstemming met de waarden die bepalend zijn voor het doel en de identiteit van de Europese universiteiten.
Wij veroordelen de terroristische aanslag van 7 oktober 2023 door Hamas. Sindsdien heeft de Israëlische militaire reactie daarop meer dan 32.500 mensen het leven gekost, ruim 1,7 miljoen mensen uit hun woningen verdreven, en meer dan de helft van alle gebouwen in Gaza vernield of beschadigd. Meerdere onderwijsinstellingen zijn getroffen door bombardementen, waardoor het hele school- en universiteitssysteem in puin ligt en veel bestuurders, academici en studenten zijn omgekomen. Termen als ‘educide’ en ‘scholasticide’ worden steeds vaker gebruikt om het gerichte Israëlische geweld tegen deze onderwijsinfrastructuur en haar personeel en studenten te beschrijven.
Deze wandaden zijn niet onlangs begonnen en er zijn al eerder veroordelingen over uitgesproken. Maar de afgelopen maanden hebben aangetoond dat Israël geen tekenen vertoont om hiermee te stoppen, en dat het geweld voortduurt. De onwil van Israël om zich te houden aan de recente resolutie van de Veiligheidsraad en twee uitspraken van het Internationaal Gerechtshof maken duidelijk dat Israël zichzelf buiten de Europese gemeenschap van academische waarden aan het plaatsten is. In zijn uitspraak van 26 januari 2024 benadrukte het Internationaal Gerechtshof dat “honderdduizenden mensen verstoken zijn van onderwijs … met verstrekkende en langdurige gevolgen.” Het recht op onderwijs is een mensenrecht dat is vastgelegd in meerdere verdragen die Israël heeft ondertekend.
Als professoren en wetenschappers veroordelen wij krachtig alle inbreuken door de staat Israël op de vrijheid van onderwijs, in het verleden en het heden, inclusief bombardementen op universiteiten en scholen, intimidatie, opsluiting en doodslag van studenten en universiteitspersoneel, en alles wat te maken heeft met de verhindering van de mogelijkheid tot onderwijs.
Leiden zou moeten heroverwegen met wie het samenwerkt in haar internationale betrekkingen, zoals eind maart in de Universiteitsraad aan de orde kwam.
Wij roepen onze universiteit op om vast te houden aan haar motto praesidium libertatis en haar kernwaarden verbinding, vernieuwing, verantwoordelijkheid en vrijheid.
We roepen onze universiteit op om haar standpunt met betrekking tot het aanhoudende geweld tegen instellingen voor hoger onderwijs en hun personeel en studenten in Gaza en de Westelijke Jordaanoever kritisch te heroverwegen.
Wij roepen onze universiteit op om zo snel mogelijk een Mensenrechtencomité in te stellen dat moreel en ethisch advies en begeleiding kan bieden aangaande internationale partnerschappen met andere instellingen.
We roepen onze universiteit op om te overwegen hoe zij de heropleving van de onderwijssystemen en infrastructuur in Gaza op meer substantiëlere manieren kan ondersteunen dan tot nu toe zijn voorgesteld.
• Maurits Berger, hoogleraar Islam en het Westen
• Giles Scott-Smith, hoogleraar Transnationale Betrekkingen en Nieuwe Diplomatieke Geschiedenis
• Joachim Koops, hoogleraar Veiligheidsstudies
• Petr Kopecky, hoogleraar Politieke Wetenschappen
• Jan Aart Scholte, voorzitter Global Transformations and Governance Challenges
• Tahir Abbas, hoogleraar Radicaliseringsstudies
• Judi Mesman, hoogleraar Interdisciplinaire Studie van Maatschappelijke Veranderingen
• Marieke Liem, hoogleraar Veiligheid en Interventies
• Maartje van der Woude, hoogleraar Recht en Maatschappij
• Antoaneta Dimitrova, hoogleraar Vergelijkend Bestuur
• Peter Pels, hoogleraar Culturele Antropologie en Sociologie van Afrika
• Dennis Broeders, hoogleraar Mondiale Veiligheid en Technologie
• Petra Sijpesteijn, hoogleraar Arabisch
• Dario Fazzi, hoogleraar Transatlantische Milieu Geschiedenis
• Mirjam de Bruijn, hoogleraar Contemporaine Geschiedenis en Antropologie van Afrika