Het opiniestuk ‘Nuttige idioten, het (on)bedoeld verval door sociaal activisme’ is afgedrukt in het verenigingsblad Bestuurskundige Berichten, waarvan auteur en student bestuurskunde Sander Kieboom overigens zelf eindredacteur is. In het stuk gebruikt hij de lessen van oud-KGB-medewerker Yuri Bezmenov over ideologische ondermijning – die ‘aan populariteit herwinnen’ – als kapstok om de ‘toenemende maatschappelijke spanningen en onrust’ mee te verklaren.

Wat volgt is een reeks hedendaagse voorbeelden die volgens Kieboom tot doel hebben de huidige samenleving te ondermijnen. Het oprichten van studentenverenigingen op basis van etnische achtergrond - zoals de Afro Student Association in Den Haag - het dekoloniseren van curricula aan de Universiteit Leiden en het houden van bijeenkomsten zoals STAR: Space to Talk About Race zijn volgens hem bedoeld om ‘ideologisch propagandamateriaal’ snel te verspreiden waar voor studenten geen ontsnapping aan mogelijk is.

Destabiliseren

Verder betoogt Kieboom dat de Antifa- en Black Lives Matter-bewegingen ‘hedendaagse voorbeelden zijn van radicale activistische groepen die bekend staan om hun toepassing van geweld voor sociale en politieke doeleinden’. Hij schrijft dat ‘rellen en plunderingen van steden in onder andere Amerika en Engeland’ tot doel hebben de maatschappij verder te destabiliseren.

Slechts in een bijzin schrijft Kieboom dat ‘links’ niet als enige geweld gebruikt: ‘Ook vanuit het rechtse politieke spectrum kan en wordt dit gedaan. De vijandige dynamiek die ontstaat tussen deze politieke groeperingen helpt het proces van destabilisatie te versnellen.’

In een brief aan het bestuur van studievereniging B.I.L. die in handen is van Mare schrijven vier oud-(bestuurs)leden dat ze de bijdrage van Kieboom ‘met afgrijzen’ hebben gelezen. Ze verzoeken het bestuur ‘met klem’ om er publiekelijk afstand van te nemen en het stuk in de volgende editie te rectificeren.

De briefschrijvers vinden het stuk ‘een grof en feitenvrij relaas, een algehele aanval op de academische waarden waar de B.I.L. voor zou moeten staan en bovenal een artikel met een ernstig racistisch karakter’. Verder schrijven ze dat Kieboom ‘vrijelijk en eenzijdig in bronnen shopt met een nogal onbetrouwbare reputatie’ en noemen ze de bewering dat ‘diversiteitsthematiek binnen de Universiteit Leiden ondermijnend is, op z’n minst zeer bedenkelijk’.

‘Wartaal en complottheorieën’

Verder storen de briefschrijvers zich aan de ‘evident racistische ondertoon’ door zijn bewering dat ‘een broodnodige tegenbeweging tegen wereldwijd institutioneel racisme een voorbeeld is van destabilisatie’. De ‘door complottheorieën gevoede wartaal dat er sprake zou zijn van centraal aangestuurde geweldsverheerlijking legt de ware intentie van het schrijfsel van Kieboom bloot: alles wat niet wit is verdient geen plek binnen Westerse democratieën.’

Ook universitair docent bestuurskunde Toon Kerkhoff zegt aanstoot te nemen aan het stuk van Kieboom. Hij laat weten dat hij zijn eenmalige medewerking aan een blog van Bestuurlijke Berichten heeft ingetrokken. ‘Ik kon en kan mij niet vinden in de inhoudelijke strekking van het verhaal. Ik zie matig brongebruik en een eenzijdig en suggestief betoog.’

Het bestuur van B.I.L. laat in een reactie weten dat het stuk ‘onnodig kwetsend is’ en ‘niet de heersende opvatting binnen de B.I.L. vertegenwoordigt’. Het bestuur en de redactie van Bestuurskundige Berichten zien in dat het stuk ‘feitelijke onjuistheden bevat op basis van gebrekkige bronnen’ en ‘onzorgvuldig en ongenuanceerd is over een onderwerp waar zorgvuldigheid juist belangrijk is’.

Het bestuur zegt ook dat het ‘een fout’ was om het artikel in de huidige vorm te plaatsen, maar dat dit kon gebeuren omdat het artikel ‘opiniërend’ van aard is. ‘De schrijver had ongetwijfeld niet de intentie om te kwetsen, toch is dit wel gebeurd. Dit is een leermoment voor de vereniging en de redactie. In het vervolg zal hier beter op worden gelet en zullen discussies over soortgelijke onderwerpen op een inclusievere manier worden gevoerd.’

Feitelijk onjuist

Ook het instituutsbestuur, waarvan Kieboom student-lid is, keurt het stuk af. ‘In dit artikel wordt niet op respectvolle wijze omgegaan met perspectieven en ervaringen die anders kunnen zijn’, reageert wetenschappelijk directeur Bernard Steunenberg. ‘Vormen van uitsluiting, de ander als minderwaardig of inferieur neerzetten en andere vormen van discriminatie horen nadrukkelijk niet thuis in onze universitaire gemeenschap en keuren we dus af.’

Daarnaast schort het volgens Steunenberg aan feitelijke onderbouwing en het gebruik van betrouwbare bronnen. ‘Zo is de uitspraak over Black Lives Matter in het artikel feitelijk onjuist.’

Sander Kieboom wil alleen per mail reageren op de ophef. ‘Het was verre van de bedoeling om ook maar iemand te kwetsen met het artikel, als dit wel is gebeurd betreur ik dit ten zeerste’, schrijft hij. Ook betreurt hij het dat de kritiek op het stuk niet eerst aan hemzelf is medegedeeld. ‘Het met elkaar in dialoog kunnen gaan is voor mij van belang om zo tot een vrije uitwisseling van ideeën en een diverse en inclusieve leer- en werkomgeving te komen.’

Excuus

Kieboom erkent dat de wetenschappelijke onderbouwing ‘bij nader inzien’ gebrekkig is en zegt dat de reacties op zijn stuk voor hemzelf, het opleidingsblad en de studievereniging ‘een wijze les’ zijn voor ‘hoe we het best een inclusieve dialoog kunnen vormgeven’.

Studievereniging B.I.L. en Kieboom zeggen in gesprek te gaan over inclusiviteit en diversiteit. Ook het instituutsbestuur gaat een gesprek met Kieboom aan. Vanavond wordt de kwestie op de Algemene ledenvergadering van de studievereniging besproken. Het bestuur laat aan Mare weten dat er in ieder geval een verklaring en excuus op de website zal verschijnen. De desbetreffende editie van Bestuurskundige Berichten is inmiddels offline gehaald.

Update: de verklaring staat inmiddels online: binnenkort zal de laatste editie opnieuw verschijnen, maar dan zonder het omstreden stuk.