Waar komt het idee vandaan dat psychedelica werken tegen depressie?
‘Dat is al langer bekend. Psilocibyne, de werkzame stof in paddo’s, is al in de jaren vijftig geïsoleerd. Maar omdat het, net zoals cannabis of ketamine, op de lijst met verboden middelen kwam in de Verenigde Staten, is een deel van het onderzoek een lange tijd niet mogelijk geweest.
‘De bekende antidepressiva werken maar bij een beperkt deel van de patiënten. Onderzoek heeft laten zien dat psilocybine heel effectief is bij mensen met depressieve klachten bij een terminale ziekte.’

Bij recreatief gebruik van paddo’s wordt er vaak gewaarschuwd dat je het niet met een negatieve stemming moet doen, omdat dit het juist versterkt.
‘Het lijkt erop dat dit bij depressie niet zo is, maar mensen die niet goed in hun vel zitten moeten niet denken: dan neem ik wel wat paddo’s. Er is een groot verschil tussen recreatief en therapeutisch gebruik. Wij kijken heel nauwkeurig naar de dosering, het is in een gecontroleerde omgeving, en er is psychologische ondersteuning bij. Dat is echt heel anders.’

Een sessie duurt zes tot acht uur, staat in de onderzoeksbeschrijving. Daarin luistert de patiënt ook naar muziek.
‘Je ziet dat mensen een aantal uur een soort transcendente ervaring krijgen. Dat klinkt wat vaag, maar het zegt vooral dat mensen meer openstaan voor ervaringen en gevoelens om hen heen, en er ook boven uitstijgen. Dat kan echter overweldigend zijn, en daarbij is de psychologische begeleiding essentieel. De setting is gestandaardiseerd: een apart ingerichte behandelkamer, met aangenaam meubilair, zacht licht en speciaal geselecteerde muziek die helpt te ontspannen – dus geen harde house. Er wordt een sfeer gecreëerd die het hebben van zo’n bijzondere ervaring mogelijk maakt. Er zitten twee mensen bij. Een speciaal getrainde therapeut en een zogeheten chaperon. Er is dus altijd iemand aanwezig.’

Waarom werkt het?
‘Dat vragen wij ons, als wetenschappers, ook af. Mensen kunnen een transcendente ervaring bereiken via middelen, maar het kan ook een “piekervaring” zijn, zoals iemand die op een berg staat en de wereld voor zich uitgestrekt ziet, een gevoel van boven zichzelf uitstijgen, zich heel nietig voelen en tegelijkertijd heel verbonden zijn met de wereld. Depressie is juist een extreme vorm van niet verbonden zijn: volledig in jezelf gekeerd en opgesloten met je negatieve gedachten. Dat patroon kan door die ervaringen doorbroken worden.
‘En als je kijkt naar het brein: bij een depressie zitten grote breinnetwerken “vast”, met name het netwerk met betrekking tot piekeren en denken over jezelf. Het stopt niet, het gaat maar door. Bij het gebruik van deze middelen zie je aan hersenscans dat die netwerken weer flexibeler worden.

En als de dosering is uitgewerkt?
‘Als je het beperkte aantal studies bekijkt, is er bij een groot deel een dramatische aanhoudende afname van klachten. Over maanden, zelfs. En dit bij mensen die al heel lang depressief waren. Patiënten die goed reageren, komen overigens in aanmerking voor een vervolgonderzoek, waarbij ze mogelijk opnieuw een dosering krijgen. Het is dus niet zo dat mensen deelnemen, goed reageren, en dan weer terug moeten naar de medicatie die ze eerder hadden.’

Kijk hier voor meer informatie over het onderzoek en aanmelding