Zwijgend dansen (of brullend als een aap)

Geen drank, geen drugs, geen woorden en geen schoenen. Dat zijn de zogeheten ‘groundrules’ van ecstatic dance, iedere twee weken in de Pauluskerk in Oegstgeest. ‘Het is echt een community’, vertelt organisator Dave Lemmers. ‘Het is heel chill om daar onderdeel van te zijn.’

De witgeverfde kerkzaal wordt verlicht met kleurrijke discostipjes. Op de achterste steunpilaren hangen boeddhistische gebedsvlaggetjes en naast het podium staat een tafel voor onbeperkt water en thee. De organisatoren wijden vooraf de ruimte in, vertelt Lemmers. ‘In een kring delen wij onze intenties voor de avond en openen wij de space.’ Daarmee moet de muziek iedereen meenemen ‘op reis’, van zwoele sprookjesachtige tonen tot knallende momenten waarbij iedereen op en neer springt.

De avond begint met een openingsceremonie, ingeleid met oefeningen contact improvisation. Op sokken of blote voeten ‘landen’ de dansers in een grote kring waarna zij worden uitgenodigd langzaam contact op te zoeken. Als het goed voelt, mag je de voeten en daarna de handen van je buur aanraken. Het voorzichtige contact vloeit over naar grotere sierlijke bewegingen. De één leidt, de ander volgt, totdat deze rollen verdwijnen en ze opgaan in elkaar.

‘De eerste keer dacht ik: oké, bijzonder, weird. Wie zijn deze mensen? Maar op een gegeven moment voel je je steeds vrijer’, vertelt deelnemer Eelke Koens. ‘Het draait hier echt om bewegen en expressie. Ik wist helemaal niet dat ik dat zo leuk zou vinden.’

Zodra de dansvloer wordt geopend is niks te gek. De een springt en rent, de ander wiegt rustig heen en weer terwijl verderop iemand zich in allerlei ingewikkelde yoga-houdingen vouwt. Zelfs als je op de grond gaat liggen, kijkt niemand raar op. ‘Dat is zoals het hoort te zijn’, zegt Lemmers. ‘Een ruimte om jezelf te kunnen uiten zoals je bent. Dat vind ik thuiskomen.’

Mensen zijn de jaagcultuur uit de kroeg zat, legt hij uit. ‘In stilte kom je makkelijker tot je innerlijke zelf. Als je gaat praten ga je veel sneller in je hoofd zitten. Er ontstaan hier vast romances, maar dat gebeurt dan natuurlijk. Het gaat niet om de lust of om gewoon maar een leuk avondje te hebben.’

Er wordt niet gesproken, maar wel gelachen. Af en toe klinkt er een dierlijke kreet. ‘Iedereen laat zich gaan’, legt Koens uit. ‘Ik vind het heerlijk wanneer mensen gaan joelen, schreeuwen en als apen gaan brullen.’

Aan het einde van de ‘reis’ wordt de dans afgesloten. Iedereen gaat zo dicht mogelijk bij elkaar zitten. Een groep vrienden heeft zich in een menselijke knuffelknoop gewikkeld. Iedereen pakt elkaars handen vast en met een laatste diepe gezamenlijke ademteug komt de avond tot een einde. Vanaf nu mag er worden gepraat.

Ecstatic Dance Leiden, Cultuurhuis De Paulus (Warmonderweg 2, Oegstgeest), Volgende editie: 9 januari, 19.15-22.00 uur, € 17-20

Wees een koe (of kat) in de kerk

‘Het mag dan geen functionerende kerk meer zijn, maar de spiritualiteit spat ervan af’, vertelt Boy Heijnekamp, organisator van de yin-yoga klankschaalceremonie Op het Matje. ‘Deze plek brengt iets unieks. Dit kan je niet neerzetten in een ruimte met een systeemplafond.’
In de verste hoek van de uitgestrekte grote zaal van de Pieterskerk hebben zich vijftig yogamatjes bij elkaar verzameld. Waxinelichtjes op de randen van de pilaren zorgen voor een klein beetje verlichting. Terwijl iedereen rustig binnendruppelt, kan je alvast een kopje matcha kopen.

Niet getreurd, je hoeft geen onderdeel te zijn van de matcha-elite of een yogi-lifestyle na te streven, stelt Heijnekamp gerust. ‘Het is voor iedereen toegankelijk. Als je anderhalf uur op je rug ligt, is het ook prima. Je zenuwstelsel vindt het ook heerlijk om even helemaal niks te hoeven.’

‘Je bent hier voor jezelf.’ De serene stem van yoga-docent Pascalle Ruigrok echoot door de ruimte. ‘Kies wat voor jou fijn is. Vaak is een zachte strekking al voldoende.’

Trage variant

Yin-yoga is een trage yogavariant waarbij de deelnemers hun lichaamshoudingen langer moeten vasthouden. ‘Dat is niet per se ontspannen’, legt sound healer en yoga-docent Sanne Lepelaar uit. ‘Het kan een intensieve rek of druk geven en dat kan confronterend zijn. Je wordt geconfronteerd met lichaam en geest en allerlei gedachten die opeens opkomen. Je leert om bij jezelf en je ademhaling te blijven.’

De docenten zitten in het centrum van de halve cirkel, voor een replica van ‘Het Laatste Oordeel’, het beroemde drieluik van Lucas van Leyden. ‘Een kerk is een plek voor bezinning en stilte’, zegt Ruigrok. Tijd voor de eerste oefeningen om het lichaam te versoepelen. ‘We doen nu de cat-cow. Je begint in een tabletop houding, op je handen en knieën. Maak je je rug hol, dan ben je een koe. Maak je rug bol voor de kat.’

‘Neem altijd een positie aan die op dit moment goed voelt’, zegt Ruigrok, terwijl de houdingen om haar heen veranderen. Door verschillende posities langer aan te houden, worden de deelnemers geleidelijk naar een meditatieve staat van zijn begeleid. Om dat te bereiken kunnen ooglapjes helpen: het donker maakt het makkelijker om in jezelf te keren.

Soms zijn daar onverwacht de handen van Ruigrok, die een houding verder verdiepen of zacht de nek en schouderbladen masseren. Via de dubbelzijdig bedrukte ooglapjes (ene kant: ‘ja’, andere: ‘nee’) geven deelnemers aan of aanraking gewenst is. Wie geen lapje draagt, legt dat voor zich neer.

‘Ik vond dat heel bijzonder’, vertelt student klinische psychologie Valerie. ‘Je voelt nog meer verbinding en warmte. Alsof je een special treatment krijgt.’

Een sprookjesachtig geluid klinkt uit de verschillende klankschalen en zogeheten koschi’s (gongen van bamboe) waarmee Lepelaar de sessie begeleidt. Ze loopt de zaal door. Soms stopt ze om de klankschaal op de buik van een van de deelnemers te plaatsen. ‘Dat voel je in je lichaam doortrillen. Sommige mensen vinden dat echt heel lekker, anderen hebben genoeg aan het geluid.’

Shavasana

De avond eindigt in shavasana: deze lijkhouding is een verplichting om de yoga-les mee te eindigen. Om in alle rust in het donker te verdwijnen worden de ooglapjes weer opgedaan.

‘In het begin kan ik blokkades en verkrampingen voelen, maar als ik klaar ben, voel ik dat het veel meer doorstroomt’, vertelt Valerie. ‘Dat is dan ook zo in mijn hoofd: lichter en helderder.’

‘Je hoeft jezelf echt niet te dwingen om elke dag een uur te mediteren’, zegt Lepelaar. Meditatie kan volgens haar al gevonden worden in het ‘bewust wassen van je handen’, ‘fietsen zonder oortjes’ of ’het drinken van een cappuccino’. ‘Probeer even nergens anders te zijn met je gedachten.’

Op het Matje, Yin-yoga klankschaalceremonie. Pieterskerk, volgende editie 22 januari, 19.30 uur, € 25

Geen ecstasy, maar een ijsbad

‘Vroeger bracht ik mensen samen door barbecues te organiseren en ging er veel alcohol doorheen. Tegenwoordig doe ik het met sauna’s, ijsbaden en vuur’, zegt Just Roos. Hij is de eigenaar van buitensauna Dankjewellness. Die ‘plek van verbinding’ ligt verscholen in Park Cronensteyn tussen de schapen en met uitzicht op weilanden. Er staan twee sauna’s, een hottub, ijsbad, cold-plunge en een grote yurt.
 
In het midden van het grasveld wakkert een vuurtje, waar de deelnemers zich tijdens de tweewekelijkse maanceremonie omheen nestelen. ‘In je eentje bij een kampvuur zitten is mooi, maar met een groep is het helemaal magisch’, vertelt Roos, die samen met yoga-docent Indra Paternotte de avond begeleidt. ‘We lijken door onze telefoons heel connected met elkaar, maar dat is helemaal niet zo. Je bent alleen maar jezelf druk aan het houden in plaats van naar binnen te keren en stilte op te zoeken en samen mooie dingen te ervaren.’

Nieuwe maan

‘Elke nieuwe maan is bijzonder’, begint Paternotte de ceremonie. ‘Het is een moment waarop je een nieuwe intentie zet en vooruitkijkt. De maan staat vandaag in schorpioen, wat staat voor dood en wedergeboorte.’ Dat nodigt volgens haar uit om ‘de moeilijke stukken’ van jezelf recht in de ogen aan te kijken. ‘Daar ben ik diep in gegaan. Ik wilde de deelnemers daarmee confronteren.’

‘Het komt voor mij precies op het juiste moment’, vertelt deelnemer Julia. ‘Er waren wat hoofdstukken die ik graag wilde afsluiten. Het was heel mooi om dat met een ritueel te kunnen doen.’

In plastic glazen wordt pure cacao, afkomstig uit Guatemala, uitgedeeld. Die bittere drank is een ‘hart-opener’, vertelt Roos. ‘Het helpt je om je meer open te stellen en te voelen. Daardoor ben je beter in staat tot het leggen van diepere verbindingen.’

Drinken mag pas als iedereen een kopje heeft, én alleen met kleine slokjes – je moet immers goed de bitterheid proeven. Dat een van de deelnemers de cacao in één keer ‘als een soort tequila-shot achteroversloeg’ was niet helemaal de bedoeling, bekent Paternotte achteraf. ‘Iedereen heeft zijn eigen pad. Sommigen beleven het bewust op een heel spirituele manier, anderen nog niet. Dat komt vanzelf als ze er klaar voor zijn.’

‘I let go and release’, is het thema van de avond. ‘Veel mensen zitten zo in hun hoofd dat ze niet meer weten hoe ze moeten voelen’, vindt de yoga-docent. Om ‘de stress uit het zenuwstelsel te bevrijden’ springt iedereen eerst gezamenlijk rondom het vuur.

Tijd voor de tweede etappe. In de yurt brandt tevens een vuurtje. De yogamatten, wollen dekens en meditatiekussens liggen al klaar. ‘Je gedachten mogen komen en gaan’, leidt Paternotte de yin-yogasessie in. ‘Richt je op de sensaties die je voelt. Blijf in het hier en nu.’ De klankschalen en begeleide meditatie moeten alle harten openen en emoties openbreken. 

De ceremonie daagt niet alleen de geest, maar ook het lichaam uit in de sauna en, voor de liefhebber, het ijsbad. ‘Door de hitte en kou ben je gelijk in het hier en nu’, vertelt Roos. ‘Hier komt alles samen.’ 

Tijdens een opgieting van twintig minuten, terwijl de geuren van lavendel en cederhout de donkere cabine vullen, worden deelnemers uitgenodigd in contact te treden met het innerlijke kind. ‘Zie het donker alsof je nog in de baarmoeder zit’, zegt Paternotte in een begeleidende meditatie.

Modderig gras

Tussen de sauna-sessies door kan er worden afgekoeld in het modderige gras, waar af en toe een mekkerend schaap voor gezelschap zorgt. De hitte die van de lichamen afdampt, vormt een mist boven het veld. ‘Ik voel mij hier gezien’, vertelt deelnemer Esther. ‘Het is voor mij veel meer dan alleen een sauna.’

Met een grote waaier wappert Roos bij de tweede opgieting de aromatische stoom door de cabine. Uit een grote JBL-speaker klinken mantra’s. Meezingen mag, maar hoeft niet. De geuren worden scherper, de sauna steeds heter. Alle fysieke prikkels krijgen een versterkte intensiteit. Als ter afsluiting iedereen wordt uitgenodigd nog een keer diep door te ademen, klinken de zuchten bijna orgastisch.

‘Er gebeuren zoveel complexe dingen’, vertelt Roos. ‘Er zit een wereld aan kennis achter over welk effect het heeft op je brein en hormonen. Vroeger deden we het met ecstasy, nu met een sauna en ijsbad.’ 

Dankjewellness, volgende editie is op 3 januari, 18.00-22.00 u, € 65,-

Een serenade van verlangens

‘Kan er licht zijn als het ook moeilijk is?’ Met deze vraag opent stembevrijder Joshka van der Linden de avond mantra-zang. ‘We zijn collectief geneigd om dingen weg te stoppen. Het is veel makkelijker om boos te zijn op de wereld. Door samen te zingen en onze kwetsbaarheden toe te laten, kunnen we dat verzachten.’

Zeventien deelnemers verzamelen zich in halve cirkels op stoelen en meditatiekussens. Hoewel de meesten elkaar niet kennen, glimlacht iedereen bij binnenkomst naar elkaar. In het midden staan kaarsjes en een kerststukje. 

In anderhalf uur worden vijf mantra’s gezongen, in het Engels, Nederlands en Sanskriet. ‘Met de traditionele mantra’s kan je veel dieper gaan’, vindt deelnemer Astrid. 

‘Bij het zingen van mantra’s hoef je niet na te denken. Je bent niet met techniek bezig maar kan er helemaal in opgaan’, vertelt Van der Linden. In de ‘stille momenten’ tussen de mantra’s door kan je ‘goed navoelen wat het in je lichaam heeft gedaan’.

De zang wordt begeleid door piano, gitaar en een uitgebreide verzameling percussie-instrumenten, die tijdens de laatste mantra door iedereen worden bespeeld. ‘Volg je eigen gevoel’, moedigt Van der Linden aan. ‘Als de rest zacht zingt en jij wilt hard, doe dat en andersom. Als je wilt staan, ga staan.’

Het kerststukje maakt plaats voor een mand met de verzameling briefjes, waarop iedereen zijn diepste wensen heeft moeten opschrijven. Van der Linden: ’Zo kunnen ze de hele avond worden toegezongen. In sommige tradities wordt verlangen afgewezen, maar iedereen heeft het. Het is juist de levendigheid in je.’

Lokah Samastah Sukhino Bhavantu. De mantra, die bestaat uit vier zinnen met dezelfde woorden maar andere noten, wordt een paar keer geoefend. ‘Ik heb het jullie niet makkelijk gemaakt’, lacht Van der Linden. ‘Maar het gaat erom dat je intentie goed is.’ 

‘Iedereen mag gelukkig en vrij zijn’, dat is de boodschap van de mantra. Dit wordt toegezongen aan “alle wezens” in de wereld, dus ook aan elkaar. In duo’s mogen deelnemers elkaar toezingen en diep in de ogen aankijken.

‘Ik vond het heel fijn’, zegt Astrid. ‘Ik ben dankbaar dat iemand dat voor mij doet en de tijd voor mij neemt. Dat is verzachtend.’

Na afloop gooit iedereen een briefje in het buiten aangestoken vuurtje. Verlangens zijn mooi, maar je mag ze ook weer loslaten, aldus Van der Linden.

Stem van het Hart, Vestestraat 49, Volgende editie: 31 januari 2026, 19.30-21.00 uur, € 20