Columns & opinie
Wie geen bèta is, moet slim zijn
'Onze kennis is wel degelijk in trek, alleen niet bij organisaties als NWO en het Ministerie van Onderwijs, die onze professie op het moment vormgeven. '
Remco Breuker
donderdag 7 november 2019

‘Success is the ability to go from failure to failure with no loss of enthusiasm’.

Winston Churchill, wiens handtekening honoris causa het Leidse Zweetkamertje siert, had dit over een onderzoekssubsidie aanvragende 21ste-eeuwse wetenschapper in Nederland kunnen schrijven. De goede moed erin houden is wel een vereiste geworden, zeker als geesteswetenschapper. Er is bijvoorbeeld het ondertussen beruchte rapport van de commissie Van Rijn, dat poogde alfa, bèta en gamma uit elkaar te drijven. Daarbovenop kwam het met enige concrete suggesties om alfa en gamma de schraal geworden nekken om te draaien.

Of de slagingspercentages van NWO-subsidieaanvragen van alfa- en gammawetenschappers: rond de tien procent en steeds meer lijkend op een asymptoot die de nul nadert maar nooit haalt. En alsof dat nog niet genoeg was, de laatste bokkensprong van onze malle minister.

Ingrid van Engelshoven, de minister die goede resultaten blijft boeken met het eigenhandig afbreken van het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek hier te lande, had opeens toch geld, zo bleek vorige week. Nadat ze twee jaar met het regeerakkoord wapperend alle verzoeken om investeringen parmantig had afgewezen, was dat wel even een verrassing.

Goed nieuws, zou je denken als eenvoudig provinciale academicus in Leiden, zelfs al ging deze twee ton, net zoals 90 procent van de fondsen van de Nationale Wetenschapsagenda overigens, weer naar een bèta-wetenschapper. Maar geheel in de trant van het afgelopen jaar bleek al het goede nieuws van OCW alras te stinken. Er was een door NWO afgewezen project, waarover de afgewezene – bekend van die foto van dat zwarte gat - stampij had gemaakt. De D66-fractie in het parlement zag blijkbaar een onverwachte kans om het in het ongerede geraakte epitheton ‘onderwijspartij’ van de vuilnisbelt te redden en sprak de minister erop aan.
En voilà, alsof het niets was hoestte zij, over de bestaande regels heen, twee ton op. Voor wetenschapscommunicatie. Een goede les voor wetenschappend Nederland: wees een bèta, dan krommen zich niet alleen tijd en ruimte, maar ook de regels.

Daar sta je dan met je goede gedrag. Er moet structureel geld weg bij de geesteswetenschappelijke opleidingen om de TU’s vet te mesten, je kansen bij de NWO-tombola verdwijnen samen met de poolgletsjers, en mediagenieke bètacollega’s kapen zelfs geld weg dat er eigenlijk niet eens is.

We hebben een list nodig, het liefst een heel boek vol, want dat huishoudelijkenoodgevallenpotje van Van Engelshoven blijft voor ons dicht. Eigenlijk moeten we natuurlijk van dat hele NWO af. De hele tweede geldstroom moet naar de eerste gepromoveerd worden, zodat iedere onderzoeker een potje heeft. Terwijl we ondergronds stug doorwerken aan de vestiging van een vrijstaat voor de wetenschapsbeoefening, heb ik een list om ons in de tussentijd van onderzoeksgeld te voorzien.

Niet voor de hand liggende partners. Zo simpel is het. Onze kennis is wel degelijk in trek, alleen niet bij de organisaties (OCW, NWO, ERC) die onze professie op het moment vormgeven. Mijn huidige onderzoek is bijvoorbeeld deels mogelijk gemaakt door en in samenwerking met de publieke omroep. Dat leest u goed, lieve lezer, hardcore wetenschap, alfa en bèta samen en niet alleen maatschappelijk relevant, maar in een adem door ook nog eens kennisvalorisatie. Prime time om half negen op NPO2 aanstaande maandag met onderzoeksjournalist en kijkcijferkanon Sinan Can.
Wie geen bèta is, moet slim zijn. En enthousiast. 

Remco Breuker is hoogleraar Koreastudies