Laat ik maar met de deur in huis vallen: ik maak mij zorgen over het toenemende activisme op de Universiteit Leiden. De Amerikanisering en internationalisering van de academie is al een tijd gaande, maar bereikte deze week een nieuw dieptepunt.

Meer dan 500 wetenschappers en docenten hebben een petitie ondertekend waarin zij de Nederlandse regering oproepen om alle economische, politieke en militaire banden met Israël te verbreken. Ook geven zij aan ‘in te gaan op de oproep van onze Palestijnse collega’s om Israëlische academische instituten te boycotten’.

Het is teleurstellend om te zien dat de Nederlandse traditie van de open dialoog langzaam de nek wordt omgedraaid door academische activisten, want dit heeft weinig met onderzoek en oprechte kennisvergaring te maken. Het hoofd afkeren, de confrontatie mijden en in de eigen echoput roepen – het zijn allemaal dingen die academici die het vrije debat niet schuwen juist nooit zouden moeten doen.

Studenten weigeren?

Wat zal deze boycot in de praktijk gaan betekenen? In de petitie staat: ‘Het moet duidelijk zijn dat deze positie geen effect zal hebben op samenwerking met individuele Israëlische wetenschappers en collega’s.’

Maar hoe zit het met individuele studenten van Israëlische universiteiten? Zijn zij nog welkom? Waarom zouden we in vredesnaam individuele studenten van een universiteit weigeren omdat de staat Israël bepaalde acties verricht? Dit is een collectieve straf waarvan onschuldige mensen (Joden, Arabieren en andere minderheden) het slachtoffer worden. Dat is volstrekt afkeurenswaardig.

Ik kan mij ook niet aan de indruk onttrekken dat er hier sprake is van enige hypocrisie. Elk jaar stappen er nog steeds studenten op het vliegtuig naar Teheran, Rabat, Caïro, Istanbul en andere verre oorden om te gaan studeren.

Waar waren deze wetenschappers om de banden te verbreken met een land als Iran, toen in 2019 naar schatting honderden betogers die demonstreerden werden vermoord door een ondemocratisch regime? Waar waren deze wetenschappers toen Turkije en Egypte op steeds grotere schaal journalisten opsloten, illegalen oorlogen voerden en de rechten van individuen inperkten? Waar waren deze wetenschappers toen duidelijk werd dat China de Oeigoeren onderdrukte?

Volgende petitie?

Ik zou graag aan de ondertekenaars willen vragen of de Universiteit Leiden elk land moet boycotten waar mensenrechten worden geschonden en/of oorlog wordt gevoerd. Zo nee, waarom zijn de omstandigheden in Israël anders? Zo ja, wanneer komt de volgende petitie?

Ook veel docenten (de diversiteit aan opinies zoals die veelvuldig in de academische wereld wordt bepleit lijkt hier niet van toepassing) van mijn studiegebied hebben de open brief ondertekend en verspreid. Het verbaast mij dat er nota bene door wetenschappers van de opleiding Midden-Oosten Studies uitlatingen worden gedaan over hoe de universiteit zich moet verhouden tot Israël.

Waarom? In de bachelor Moderne Midden-Oosten Studies is er pas sinds 2020 een verplicht vak opgenomen dat het conflict tussen de Israëliërs en Arabieren uitgebreider behandelt. Als docenten het zo’n belangrijk onderwerp vinden, had het al veel eerder een prominente positie moeten krijgen binnen het curriculum.

Subjectieve sympathieën

‘Het is best mogelijk dat het iemand niet in voldoende mate lukt zijn subjectieve sympathieën uit te schakelen’, zei de Duitse socioloog Max Weber over activistische academici, in zijn lezing Wissenschaft als Beruf (1917).

‘Dan stelt hij zich bloot aan de scherpst mogelijke kritiek voor het forum van zijn eigen geweten. En het bewijst niets, want ook andere, zuiver feitelijke vergissingen zijn mogelijk en die vormen geen enkel bewijs tegen de plicht de waarheid te zoeken. Ook en met name in het belang van de zuivere wetenschap wijs ik het af. Ik verklaar me bereid aan de hand van de werken van onze historici het bewijs te leveren, dat overal waar de man van de wetenschap met zijn eigen waardeoordeel op de proppen komt het volledig begrijpen van de feiten ophoudt.’

Weber mag dan misschien een “dode witte Duitser” zijn die niet volledig meer past in het nieuwe inclusieve onderwijsaanbod dat de Lijst Vooruitstrevende Studenten voor ogen heeft of het ‘bredere proces van dekolonisatie’ dat de ondertekenaars zeggen na te streven.

Maar gelijk had hij wel.

Sonny Spek is politicoloog en student Middle Eastern Studies