Er zijn mensen die elk jaar halsreikend uitkijken naar Prinsjesdag. Lekker hoedjes kijken. Zwaaien naar de gouden koets om te vieren dat je onderdaan bent, dat soort werk. Niet hier. Begin september slaat ons de angst al om het hart.
Mare schrijft veel en uitgebreid over het wetenschappelijk onderzoek aan deze universiteit. Epidemiologie, quantummechanica, archeologie, botanie, katalysatorchemie: wij gaan de moeilijke onderwerpen niet uit de weg. Maar de begroting van het ministerie van Onderwijs is…anders.
‘U begrijpt dat ik hier niet vooruit kan lopen op Prinsjesdag’, had onderwijsminister Van Engelshoven twee weken terug hier in Leiden gezegd, bij de opening van het academisch jaar. ‘En u moet vooral niet alles geloven wat in de kranten staat.’ Dat klonk alsof er een cadeautje klaar zou liggen voor de universiteiten. Hoe zou dat eruit zien? Vermoedelijk gaat het hier over dat investeringsfonds van haar collega’s Wiebes en Hoekstra, want in de begroting van haar eigen ministerie zijn geen verrassingseieren te vinden.
Sterker nog: je moet van goeden huize komen om er überhaupt iets in te vinden, want het is een onoverzichtelijke cijferbrij (PDF). Daarom spraken de eerste pers- en nieuwsberichten elkaar ook glashard tegen, dinsdag.
Die verhoging van de rente op studieschuld die er niet kwam, kost geld. Is die rekening voor de schatkist (ANP) of voor het onderwijs (VSNU)? Investeert de overheid méér in onderwijs (zoals D66'ers beweerden) of wordt er bezuinigd (Scienceguide), of allebei tegelijk? En als er bezuinigd wordt, hoeveel dan? 150 miljoen (ANP), 114 miljoen (VO-raad) of 226 miljoen, waarvan 20 miljoen voor de universiteiten (Scienceguide)? Als het ministerie vorig jaar 38,9 miljard euro op de begroting zette en dit jaar 42,7 miljard, dan wordt er netto toch juist niet bezuinigd? Als er berekend wordt dat er meer studenten komen, en begroot wordt dat er meer geld per student komt, dan komt er toch meer geld?
U moet, kortom, niet alles geloven wat er in de krant staat. Maar in dit geval ligt het niet zozeer aan de krant. Weet u nog dat Van Engelshoven eerder deze maand zo verschrikkelijk zat te kronkelen toen NRC haar naar cijfers vroeg? Dat was maar ‘muggenziften’, vond zij toen. ‘Iedereen kan zijn eigen blik op de cijfers geven.’ Na vele uren boven de 254 pagina’s tellende begroting van haar ministerie durf ik te zeggen: dat is dus precies de bedoeling, dat iedereen zijn eigen blik kan geven.
Ja, een boekhouding is ingewikkeld en een ministerie heeft veel verschillende geldpotjes. Het is echter ook een van de taken van de boekhouder om te zorgen dat er een begrijpelijk overzicht van de financiën wordt gegeven, en dat ontbreekt hier opzettelijk. Als de penningmeester van een studentensportvereniging zo’n onoverzichtelijk gedrocht presenteert aan de algemene ledenvergadering, vliegen de bierglazen door de lucht. En terecht.
Waarom doet OCW dit? Het stikt op elk ministerie van de voorlichters en mensen die hippe klikdingen in elkaar flansen voor een paar seconden aandacht van de Instagram-generatie, maar als het een keer over de centen gaat, wordt er juist een rookgordijn opgetrokken. Hiervoor valt maar één reden te verzinnen. Om te zorgen dat u niet alles gelooft wat er in de krant staat.