Wetenschappers en diplomaten verzetten zich tegen de halvering van de universitaire bijdrage aan het International Institute for Asian Studies (IIAS). Er zijn driehonderd steunbetuigingen gestuurd. ‘Dit is arrogante minachting.’

Om de klappen van de bezuinigingen van het kabinet op te vangen, moet de universiteit dertig miljoen euro besparen. Een van de slachtoffers is het IIAS. Het college besloot onlangs om de financiering van het instituut in vier jaar met 50 procent te korten. In de universiteitsbegroting staat dat IIAS jaarlijks rond de twee miljoen euro ontvangt van het college. Dat zou dus gereduceerd worden tot een miljoen.

Eerder noemde instituutsdirecteur Philippe Peycam in Mare de keuze van het college ‘een verschrikkelijk besluit’: ‘Twee derde van onze begroting komt van de universiteit.’ Het dagelijks bestuur van IIAS wil voorlopig niet publiekelijk verder ingaan op de bezuinigingen.

Groot verlies

Bij de Leidse opleidingen van Asian Studies is veel onbegrip over de besparingen. Nira Wickramasinghe, hoogleraar Moderne Zuid-Aziatische Studies, was van 2016 tot 2018 voorzitter van de board of directors van het instituut. ‘Het is schokkend dat zo’n wereldwijd gerenommeerd instituut zo hard wordt geraakt. Het is treurig dat het college van bestuur zo de indruk geeft dat Asian Studies niet belangrijk zijn, terwijl er in Leiden juist zoveel op dat gebied gebeurt. Mocht het instituut wegvallen dan is dat een groot verlies.’

‘Als je de helft van het budget wegsnijdt, is dat vrij dodelijk’, vertelt Paul van der Velde, die tot aan zijn pensioen in 2021 bij het instituut werkte. Hij startte in 1993 The Newsletter van het instituut en richtte in 1998 de eerste International Convention of Asia Scholars (ICAS) op. ‘De publicatie heeft een bereik van 100.000 lezers en ICAS is een van de belangrijkste congressen op het gebied van Asian Studies in de wereld.’

Van der Velde vindt dat het bestuur het werk van het instituut nooit op waarde heeft geschat. ‘Toen wij in 2019 in Leiden ICAS organiseerden, stond heel de stad in het teken van de conferentie. Bij de opening moest ik echter zeggen: “Helaas is de rector niet aanwezig, want hij is aan het vissen in Drenthe.” Dat had natuurlijk nooit mogen gebeuren.’

Zorgelijke situatie

Bij Asian Studies, maar ook daarbuiten, wordt het instituut wel belangrijk gevonden. ‘Er zijn zo’n driehonderd personen die brieven met steunbetuigingen voor IIAS hebben gestuurd’, aldus Wickramasinghe.

Het instituut bevestigt dat al voor het collegebesluit was genomen er inderdaad 300 brieven van steun van instellingen en personen zijn ontvangen. Deze brieven kwamen ook van Leidse faculteiten, instituten en uit het buitenland. Ook is er steun van diplomaten. De Filipijnse ambassadeur kwam langs en het instituut werd uitgenodigd door de Vietnamese, Indiase en Indonesische ambassade om over de zorgelijke situatie te praten.

Vladimir Tikhonov, voorzitter van de Association for Korean Studies in Europe, greep naar de pen. Hij schrijft dat het voortbestaan van het instituut met ‘arrogante minachting’ wordt benaderd. ‘We hopen dat uiteindelijk de rationaliteit zal zegevieren en dat de bezuinigingen worden ingetrokken. Het is moeilijk om je Asia Studies voor te stellen zonder IIAS.’

Een van de Leidse briefschrijvers is Maghiel van Crevel, hoogleraar Chinese taal en literatuur. Hij mailt aan Mare dat het IIAS een uitzonderlijke rol speelt bij de stimulering van internationale samenwerking. ‘Via het fellowships-programma haalt het elk jaar fantastische onderzoekers naar Leiden die intensief samenwerken met lokale collega’s.’

Wickramasinghe is het daarmee eens. ‘Het programma is het enige in zijn soort in Nederland of zelfs in Europa. Deze fellows doen onderzoek maar zitten ook in promotiecommissies, geven gastcolleges en workshops. Misschien heeft het college het idee dat ze hier vakantie komen vieren, maar dat is zeer zeker niet het geval.’

‘Het instituut is ook belangrijk voor partnerorganisaties in het buitenland’, vertelt de Canadese antropoloog Jacob Nerenberg die in 2023-24 fellow van het instituut was, en nu universitair docent is aan Aix-Marseille Université. ‘Dit gaat niet alleen om het IIAS maar ook om de relaties van Nederland met landen zo uiteenlopend als Indonesië en Senegal. Als ik de Nederlandse overheid was, zou ik me hier ook zorgen om maken.’

Gespannen tijden

De relatie met de Airlangga universiteit in Surabaya is bijvoorbeeld belangrijk, legt hij uit. ‘Zij hebben een nieuw instituut AIIOC opgericht, en IIAS heeft daar een grote rol in gespeeld. Indonesische universiteiten bouwen veel nieuwe internationale relaties op. Het IIAS is gespecialiseerd in het opbouwen van dit soort duurzame relaties.’

‘Juist in deze gespannen tijden zouden organisaties die verbinding hoog in hun vaandel moeten hebben staan en een speerpunt moeten zijn bij het ontwikkelen van kennis in Nederland’, stelt Elmer Veldkamp, universitair docent Korea Studies. ‘Wie gaat er straks voor zorgen dat Nederlandse burgers, het bedrijfsleven, maar vooral ook diplomaten en politici nog kunnen omgaan met grote groepen mensen elders op deze aarde, als de mogelijkheid tot netwerken en de kennis en dialoog over wat hen beweegt wordt wegbezuinigd?’

Weinig waarde

‘De zichtbaarheid en de slagkracht van het IIAS zullen sterk verminderen, met alle gevolgen van dien voor Aziëstudies in Leiden’, aldus Van Crevel, die hoopt op een ‘heroverweging van de voorgenomen bezuinigingen’. ‘Een reputatie als die van het IIAS en een netwerk van individuen en instellingen zoals in Leiden bouw je niet zomaar op. Het maakt Leiden aantrekkelijk voor getalenteerde wetenschappers en studenten van elders, met een combinatie van uitzonderlijk sterke bibliothecaire voorzieningen en cutting-edge hedendaags onderzoek.’

Het instituut is heel erg vernieuwend, stelt Van der Velde. ‘Het is altijd op zoek naar nieuwe projecten en onverwachte verbintenissen. Niet alleen met de academische wereld maar ook met de mensen in het veld. Ze zorgen ervoor dat een breder deel van de maatschappij doordringt tot de academische wereld en een stem krijgt. Door de universiteit wordt daar tot mijn spijt weinig waarde aan toegekend.’

De bezuinigingen betekenen niet per se het einde van IIAS. ‘Het instituut wordt nu gedwongen om naar andere mogelijkheden te kijken. Samenwerken met andere universiteiten en instituten wellicht. Ik zie ze daartoe wel in staat. Het geeft ook nieuwe energie.’