‘Vrouwen worden onderdrukt en verkracht, genocides worden gepleegd en het kapitalisme houdt ons in een houdgreep.’

In een ‘meterslange opsomming’ klaagt beauty-influencer Abby over alles wat mis is met de wereld. Op een groot scherm is haar ‘afscheidslivestream’ te zien. Na afloop wil Abby met een bom alle ‘slachtoffers van het patriarchaat’ verlossen. Het decor toont haar slaapkamer: een bed en statief waarop een telefoon met ringlicht staat.

In de theatervoorstelling BEAUTYBOMB radicaliseert een jong feministisch meisje onder de invloed van sociale media. ‘Het laat zien hoe je als jonge vrouw de wereld kan ervaren. Enerzijds is het internet een plek waar kennis wordt vergroot en bewustzijn wordt gecreëerd, maar komt zij ook vast te zitten in een systeem van zorgwekkende gedachten. Als er niet genoeg handvatten worden gegeven, kan het helemaal misgaan’, vertelt regisseur en schrijver Catoo Lustig, die samen met actrice Damaris de Jong de voorstelling maakte.

apocalyps

‘Abby is bevriend met de apocalyps’, zegt De Jong over het personage dat ze vertolkt. ‘Ze is best duister. Ze ziet de dingen niet meer helder en heeft het een soort van opgegeven. Ze staat best ver van mij af, ik vecht daar actief tegen. Ik ben iemand die altijd kleur wil toevoegen en vrolijkheid wil brengen. Om dat donkere in jezelf op te zoeken voordat je gaat spelen is wel even zwaar. Na de show probeer ik dat ook weer van mij af te schudden.’

BEAUTYBOMB is volgens het duo een ‘eigentijdse bewerking’ van het stuk Bomsong van Thea Dorn. Lustig: ‘In het origineel hoort een vrouw stemmen in haar hoofd en denkt zij dat ze Jeanne d’Arc is. Ze bouwt een bom om die op de, in haar ogen, kwaadaardige mensen te gooien.’

De van oorsprong Leidse theatermakers hebben het verhaal omgedraaid. In plaats van stemmen in haar hoofd, krijgt de influencer impulsen binnen via sociale media. Zij wil niet de boosdoeners straffen, maar juist de slachtoffers van het systeem verlossen.

‘We proberen empathie op te roepen voor iemand die radicaliseert door haar telefoon’, aldus De Jong. ‘Dat kan bij iedereen gebeuren, in alle denkstromen. Iedereen is vatbaar voor sociale media. De algoritmes weten precies wat ze nodig hebben om jouw aandacht vast te houden.’

Haar impulsieve koopgedrag, voornamelijk van skincare-producten, geven Abby een ‘illusie van houvast’. Door een lange lijst af te vinken van alles wat zij volgens het internet nodig heeft, gelooft zij dat het allemaal goedkomt, legt Lustig uit. De Jong: ‘Ze denkt de leegte in zichzelf op te vullen, maar dat gebeurt natuurlijk niet.’

Kleinerende opmerking

‘Het is belangrijk om te beseffen dat het niet in één keer fout gaat, maar dat er altijd een opbouw in zit’, zegt Lustig. ‘Een kleinerende opmerking kan als onschuldig worden gezien, maar is de eerste stap naar geweld. Dat zie je overal, ook aan de feministische kant. Er wordt dan bijvoorbeeld “fuck mannen” gezegd als grapje. Maar het sentiment daarachter is heel polariserend.’

‘Slay. You ate, girl.’ Door middel van humor en het gebruik van typische Gen-Z-taal willen De Jong en Lustig iemand laten zien waar de jongere generatie zich in herkent. ‘Het komt dan nog harder aan als je op het einde merkt dat ze een kant opgaat waarmee jij je niet identificeert. Als publiek ga je dan de vraag stellen: hoe verhoud ik mij hiertoe?’

De radicalisering van Abby wordt langzaam opgebouwd. Lustig: ‘We beginnen met een scène waar zij een babypop gaat make-uppen. Ze gaat de baby contouren, omdat hij te chubby is. Dat is vrij hilarisch omdat je denkt: girl, waar ben jij mee bezig? Op een gegeven moment denkt ze de code van het internet te hebben gekraakt. Ze begint een soort formules op te sommen: als je een hottie bent en je geeft een true story, dan word je geliked. Maar als je als yugly girl hetzelfde doet, word je uitgekotst.’

chubby buik

BEAUTYBOMB is niet alleen een waarschuwing voor de gevolgen van een ‘niet gereguleerd internet’ en de ‘onbeperktheid van informatie op sociale media’, maar een verzetsdaad tegen het ultieme vrouwelijke schoonheidsideaal. De influencer laat zichzelf online van haar beste kant en in perfect geposeerde houdingen zien. Maar het publiek ziet ook gewoon een meisje in haar kamer.

‘Het kostuum van het personage is vrij bloot’, vertelt De Jong. ‘Ik buk en hurk en doe allerlei dingen terwijl mijn hele buik zichtbaar is. Je mag kijken naar een lichaam zoals dat gewoon is. Dat is heel kwetsbaar, maar ook heel bevrijdend.’

‘Ik probeer bewust soms mijn chubby buik te laten zien’, vertelt Lustig. ‘Dat voelt bijna als een daad van verzet omdat platte buiken zo belangrijk lijken te zijn.’

De Jong en Lustig pleiten voor een female gaze: ‘een intuïtief gevoel dat als je iets maakt over vrouw zijn, je dat zonder restricties doet.’ Lustig nodigt jongeren uit om ‘uit te vogelen waar jij van aangaat. Volg je eigen verlangen. Wie jij bent, is al geweldig. Je mag het helemaal op jouw manier doen.’

BEAUTYBOMB, een snippet uit het leven van een geradicaliseerde influencer
Theater Ins Blau, 17 december, 20:30 uur,  
€ 16,50. € 12,50 (< 30 jaar)