Donderdag 9 maart, 22:22 uur

In de raadszaal van het Leidse stadhuis is net een debat achter de rug over het nieuwe parkeerbeleid, als Elianne Wijnands (24) van Studenten voor Leiden (SVL) naar het spreekgestoelte loopt voor haar maidenspeech: de eerste toespraak als raadslid in de gemeenteraad waarbij niemand haar mag onderbreken.

‘Ik was elf toen ik voor het eerst werd nageroepen op straat’, begint ze. ‘Mij werd naderhand verteld dat ik dat moest opvatten als een compliment. Ik leerde die dag dus dat het aan mij lag, dat iets aan mij deze reactie deed uitlokken. De jaren daarna zou het nog veel vaker gebeuren. Scheldwoorden, fluiten, sissen, achtervolgd worden.’

Volgens Wijnands doet Leiden te weinig tegen straatintimidatie. ‘Twee op de drie vrouwen tussen de 12 en 25 jaar hebben er in het afgelopen jaar last van gehad. Onze straten horen veilig te zijn, ongeacht gender, seksualiteit of etniciteit. Maar dit is in Leiden nog niet het geval’, stelt ze terwijl ze door de raadszaal kijkt. ‘Ik zit nu een jaar in de raad en er is meerdere keren gevraagd om een plan van aanpak, maar elke keer wordt het doorgeschoven. Sociale veiligheid is voor het college geen prioriteit en dat frustreert me.’

Maandag 13 februari, 19:51 uur

Op een lange gang in het stadhuis bevinden zich alle fractiekamers. ‘Deze is van ons’, zegt fractievoorzitter Mitchell Wiegand Bruss (23) terwijl hij de ruimte in loopt. Er staan twee bureaus met computers, waar de vorig jaar verkozen raadsleden regelmatig werken. Tegen de muur staat een kast vol beleidsstukken, jaarrekeningen, campagneposters, SVL-stickers en ander campagnemateriaal.

‘Vorig jaar tijdens de campagne hebben we sterk ingezet op de liberale student’, zegt Wiegand Bruss. ‘Dat kwam vooral omdat veel jongeren die meeschreven aan ons partijprogramma liberaal waren.’

Maar zijn kiezers ‘in een hok plaatsen’ is het laatste wat hij wil. ‘We zijn opgericht om de stem van jongeren te laten horen. Hun belang is vrij homogeen: die willen allemaal een goed huis en een duurzame toekomst. Daar hoef je niet links of rechts voor te zijn.’

Net zo min is SVL links of rechts te noemen, vindt de fractievoorzitter. ‘Op economische thema’s stemmen we vaak rechts mee, op sociale thema’s juist links.’ Wel heeft de partij het afgelopen jaar meer haar ‘eigen stem’ gevonden. ‘We zijn ons meer gaan richten op het sociale en progressieve geluid. Daarom willen we ons bij de volgende verkiezingen ook wenden tot de groene en sociale student. Daar kunnen we nog heel wat stemmen halen.’

In de hoek van de fractiekamer staat een gele bank, geheel in de partijkleur. De muren zijn wit gebleven. ‘Die mogen we niet verven.’

‘Onze kamer heet De Fusie’, zegt Wiegand Bruss. ‘Het doet een beetje denken aan de gemeenschappelijke ruimte van een studentenhuis.’ Hoe groter de partij, hoe groter de fractiekamer. ‘Wij zijn de zevende partij van Leiden. We hadden vijfentwintig stemmen meer dan het CDA, dus wij kregen een grotere fractiekamer. Onze directe buren zijn de PvdA en ChristenUnie, maar zij zijn er bijna nooit.’

Donderdag 9 maart, 22:27 uur

Andere steden, zoals Rotterdam, Den Haag en Groningen, zetten extra politie en handhaving in om straatintimidatie aan te pakken en Leiden moet dat voorbeeld volgen, vervolgt Wijnands haar maidenspeech. ‘Zolang wij dat niet doen, leggen we de verantwoordelijkheid bij de slachtoffers: zij moeten zorgen dat ze worden thuisgebracht, dat ze hun locatie doorsturen of met hun sleutels tussen hun knokkels door slecht verlichte straten lopen.’

Het is voor Wijnands reden om, samen met de PvdA en SP, een motie in te dienen: er moet beter worden gekeken naar wat andere steden doen en Leidse boa’s (buitengewoon opsporingsambtenaren) moeten trainingen krijgen om straatintimidatie te herkennen en in te grijpen. ‘Ik hoop op brede steun uit de raad’, vervolgt ze. ‘Zodat vrouwen die Augustinus verlaten niet meer achterna worden gezeten door een auto, zodat twee mannen die hand in hand lopen over straat niet worden uitgescholden, en zodat dat elfjarige meisje niet meer wordt nageroepen.’

Er volgt een luid applaus en geroffel van knokkels op tafel.

Maandag 13 februari, 19:59 uur

Vlak voor aanvang van de fractievergadering in het stadhuis lijkt er een stoel te weinig te zijn. ‘Anders halen we er een uit de kamer van de PvdA’, grapt portefeuillehouder wonen en duoraadslid David den Hartog (25). Alle aanwezigen – de twee raadsleden en drie duoraadsleden - zetten hun zilvergrijze tablet die ze in bruikleen hebben gekregen van de gemeente voor zich op tafel, waarna Wiegand Bruss de vergadering opent.

Nadat portefeuillehouder jeugdzorg en duoraadslid ­Sophia Boomsma (20) voorstelt te gaan flyeren op de open dag van de universiteit, wordt de situatie rond nachtclub Wibar besproken. Die moet dicht vanaf november, tenzij de gemeente de vergunning verlengt. Dat is tegen het zere been van SVL, die juist pleit voor een uitgebreider nachtleven.

‘Ik heb een motie geschreven die gaat over het wijzigen van het bestemmingsplan, zodat ze daar permanent kunnen zitten tot het nieuwe bestemmingsplan er is’, vertelt Wiegand Bruss. ‘Maar GroenLinks heeft me verteld dat zij mijn motie willen indienen, omdat zij in 2016 de Wibar hebben bedacht. Daar heb ik een flinke discussie over gehad, maar de motie wordt nu onder hun naam ingediend.’

Boomsma reageert verbaasd. ‘Ik vind dat jij daar heel erg coulant in bent.’

‘Vanaf nu niet meer’, reageert Wiegand Bruss resoluut. ‘Ik heb van meerdere fracties gehoord dat ze gek worden van GroenLinks. Dat de partij dingen claimt en territoriaal bezig is.’

‘GroenLinks is de grootste partij, moet dit nou zo nodig?’, zegt Wijnands. ‘Gun ons wat. Maar ja, dat is de politiek.’

Donderdag 9 maart, 22:35 uur

‘Het is bepaald niet zo dat wij een andere mening zijn toegedaan dan die van mevrouw Wijnands’, reageert burgemeester Henri Lenferink op de maidenspeech. ‘Straatintimidatie accepteren wij absoluut niet. Wij treden ook op tegen mannen in auto’s die studenten van Augustinus achterna zitten. Dat doen niet de boa’s, maar de politie. Een aantal jaar geleden hadden veel vrouwen last van aanrandingen en er was zelfs een enkele verkrachting, daar is ook tegen opgetreden. Maar dat neemt niet weg dat we misschien nog een tandje kunnen bijzetten.’

Toch is Lenferink niet geneigd mee te gaan met de motie van SVL om meer boa’s op straat te in te zetten en hen trainingen te geven. ‘De gemeenten die dit al hebben gedaan, weten nog niet goed of het ook effect heeft gehad’, aldus de burgemeester. ‘Dan wacht ik liever op die resultaten dan dat we nu zelf ook zo’n pilot gaan doen, zonder te weten wat het oplevert.’

Terwijl Wijnands naar de interruptiemicrofoon loopt, benadrukt Lenferink het wel degelijk ‘een zeer belangrijk thema’ te vinden. ‘Maar staar je niet blind als het gaat om handhaving en het succes daarvan. Soms zijn andere maatregelen veel effectiever dan het inzetten van meer boa’s.’

Wijnands interrumpeert: ‘De burgemeester heeft het vooral over de resultaten, maar is hij het me eens dat het niet alleen daar om gaat, maar ook om het signaal dat wij als raad afgeven aan onze inwoners?’

Maandag 13 februari, 20:40 uur

Een heet hangijzer voor SVL is het ontbreken van individuele bijzondere bijstand voor studenten. ‘Zij hebben daar heel veel last van door de gestegen kosten voor levensonderhoud’, zegt Wiegand Bruss in de fractievergadering.

De partij wil het op een of andere manier agenderen, maar de vraag is hoe. ‘We hebben nog steeds moeite met het ambtelijk apparaat. Het is als nieuwe en kleine partij extra lastig, omdat je nog niet precies weet hoe alles werkt. En dat wordt ons ook niet verteld.’

Er zijn twee opties, zegt hij. ‘Of we agenderen het punt via een bespreking, of we doen het via een wensen-en-bedenkingen-procedure. In dat laatste geval vertragen we wel het proces.’

Portefeuillehouder economie en financiën Matthias Knijnenberg (23): ‘Er is breed draagvlak om de regeling toegankelijk te maken voor studenten, onder meer bij de SP en D66.’ Toch weet de fractie geen knoop door te hakken, het onderwerp wordt doorgeschoven naar de volgende vergadering.

Volgende agendapunt: de ‘enorme woontorens’ voor studenten en starters bij Lammenschans. ‘Ik wil heel graag een motie indienen waarin ik de wethouder Wonen vraag op zoek te gaan naar een plek waar hij sociale voorzieningen kan realiseren’, zegt Wiegand Bruss.

‘Een kroeg, buurthuis of iets anders gezelligs. Er zijn alleen maar individuele studio’s en de studenten die daar wonen vinden het heel jammer dat er geen ontmoetingsplaatsen zijn. Kunnen we niet een student laten inspreken in de commissie Stedelijke Ontwikkeling over hoe kut het daar is?’

Donderdag 9 maart, 22:50 uur

‘We hebben al best veel gedaan en we doen ook heel veel als het gaat om voorlichting en het afgeven van signalen’, reageert Lenferink op de interruptie van Wijnands. ‘Maar als zou blijken dat trainingen voor boa’s een goed instrument zijn, ben ik zeker voor.’

Onvoldoende, vindt Wijnands. ‘Waarom wil Leiden niet gewoon nu die pilot doen, zonder te wachten op de resultaten van andere steden?’
Lenferink: ‘Het is toch niet zo slecht om even af te wachten? Het is niet gratis.’

‘Uit de discussie blijkt nog steeds dat het een kwestie van prioriteiten is’, vindt Wijnands. ‘Ik heb geen goede reden gehoord waarom we niet nu al kunnen beginnen met het trainen van onze boa’s. Vanuit de studenten horen wij continu hoe belangrijk dit onderwerp is. Zij voelen zich op dit punt in de steek gelaten door de gemeente.’

Maandag 13 februari, 21:17 uur

Als nieuwe fractie in de gemeentepolitiek moet je zelf het wiel uitvinden, zeggen de raadsleden in café De Uyl aan de Nieuwstraat, waar ze na de fractievergadering vaak borrelen. ‘Het grootste leerproces was het leren kennen van alle procedures’, zegt Wiegand Bruss voordat hij een slok van zijn bier neemt.

‘In het begin doe je voor je gevoel maar wat’, vult Wijnands aan. ‘We waren zoekende: hoe gaan we prioriteren? Dat gaat nu beter, zonder te verzuipen in alle beleidsstukken. We hebben complimenten gehad van de griffie, die vindt dat we ons goed inlezen.’

‘Het blijft soms lastig om te bepalen wanneer we ons wel en niet mengen in het debat, maar in principe moet het een raakvlak hebben met studenten’, vertelt Wiegand Bruss. ‘We proberen daarbij constructief te zijn en niet alleen oppositie te voeren.’

Geregeld zoekt SVL samenwerking met andere partijen. ‘Vooral op borrels in het café worden veel afspraken gemaakt’, vertelt Wijnands. ‘Op het stadhuis is het veel formeler.’

Drukke agenda’s zorgen ervoor dat er van studeren nauwelijks nog iets terechtkomt. ‘Ik volg nog twee vakken bij mijn master politieke geschiedenis’, zegt Wiegand Bruss. Ook Wijnands heeft haar master politicologie op een laag pitje staan.

‘Ik ben iets van veertig uur per week bezig met raadswerk’, zegt Wiegand Bruss. ‘Daar hou ik ongeveer 1300 euro per maand aan over, want een deel van de inkomsten draag ik af aan de partij. Dit is de leukste baan die ik tot nu toe heb gehad.’

Donderdag 9 maart, 23:05 uur

De motie over de aanpak van straatintimidatie wordt unaniem ingestemd: alle vijfendertig aanwezige raadsleden stemmen voor. Weer volgt er luid applaus en geroffel met de knokkels op tafel. Dat is alleen gebruikelijk na een maidenspeech, maar niet na het instemmen van een motie.

Dat de instemming applaus kreeg, komt omdat Wijnands ‘een heel persoonlijk verhaal’ had, denkt Wiegand Bruss. ‘Ik kon aan sommige raadsleden zien dat het hen heeft geraakt.’