Wetenschap
Nieuwkomers
Politicoloog Simon Otjes (1984) promoveerde woensdag op de invloed van nieuwe partijen op de gevestigde politiek in Nederland.
woensdag 31 oktober 2012

Hebben nieuwe partijen veel invloed?

'Ik heb de effecten onderzocht op twee verschillende gebieden, de parlementaire arena, oftewel de Tweede Kamer, en de electorale arena: de verkiezingsprogramma's van partijen. In de Tweede Kamer was een duidelijk effect te onderscheiden. Daar heerst namelijk het idee dat iedereen mee moet doen aan het debat. Wanneer bijvoorbeeld de Partij voor de Dieren een onderwerp aandraagt, voelen gevestigde partijen zich verplicht om te reageren. Ze vrezen dat ze anders als antidierenpartij te boek komen te staan.'

En in die electorale arena?

'Daar was juist geen effect te zien. In de Tweede Kamer haken de gevestigde partijen wel op alle onderwerpen in, maar in hun eigen verkiezingsprogramma kiezen ze zélf welke onderwerpen ze behandelen. En welke ze negeren.'

Klinkt logisch.

'Toch had ik ook daar eigenlijk wel enige invloed verwacht. Het was haast frustrerend dat ik niets vond. Maar ook wel weer interessant.'

Gelden je conclusies ook voor andere landen dan Nederland?

'Eigenlijk heb ik me niet op Nederland gericht omdat ik de taal toevallig spreek, maar omdat hier veel partijen en ook veel nieuwe partijen actief zijn. Er zijn daardoor veel patronen te onderscheiden. Waar dat niet het geval is, in de electorale arena dus, zal dat in andere landen ook niet het geval zijn. Wat betreft de parlementaire arena ligt het iets genuanceerder. De Nederlandse politiek is relatief aardig voor nieuwe partijen. In het Verenigde Koninkrijk hoeven die er echt niet aan te denken om moties en wetsvoorstellen in te dienen. Het enige wat je daar als nieuweling kunt doen is tegen stemmen. In Israël en de Scandinavische landen zullen de resultaten waarschijnlijk eerder vergelijkbaar zijn met Nederland. Die landen hebben ook een meer open systeem voor agendavorming.'

Welke nieuwe partijen hebben eigenlijk de meeste invloed gehad op de Nederlandse politieke agenda?

'Vanaf de Tweede Wereldoorlog zijn dat D66, de Centrumpartij, de LPF en de Partij voor de Dieren. De SP hoort niet in dit rijtje thuis, want die kreeg pas ruim na de beginperiode vaste voet aan de grond.'

Nog adviezen voor nieuwe partijen?

'Focus op je eigen onderwerp. Als je de agenda wil bepalen, moet je hem juist niet volgen. Nieuwe partijen, en oude eigenlijk ook, zouden zich veel minder genoodzaakt moeten voelen om over alles mee te praten. De Partij voor de Dieren en de Centrumpartij hebben dat goed aangepakt. Dat eigen onderwerp moet bij voorkeur nieuw zijn. Voor 50PLUS zijn er al vaker ouderenpartijen geweest. Die hielden geen stand, omdat hun punten ook door andere partijen al werden aangekaart. Ook heel belangrijk is: geen ruzie maken. Dat kost alleen maar kiezers en energie.' MVW