Om de pols van David de Buisonjé zit een Apple Watch die hij via zijn zorgverzekering na twee jaar heeft terugverdiend door stappen te zetten. Eerder verdiende de gezondheidspsycholoog nóg zo’n smartwatch terug bij een andere zorgverzekeraar.
‘De vijfhonderd euro die je betaalt voor het horloge moet je zien als borg. Je moet dan twee jaar lang je gepersonaliseerde stappendoelen behalen om je geld terug te verdienen.’
Deze methode om mensen gezond te krijgen is ‘supermotiverend’, vindt hij. ‘Ze hebben geld ingelegd, iets van zichzelf op het spel gezet en zich daarmee gecommitteerd aan bepaalde gezondheidsdoelen.’
Zelf is hij ook aan de slag gegaan met dit soort depositocontracten en maakt daarbij onderscheid tussen zogenoemde ‘wortels’ en ‘stokken’. ‘Een financiële beloning is een soort wortel die je wordt voorgehouden en wanneer je zelf geld inlegt dat je terug moet verdienen, heb je als het ware een stok achter de deur.’
Volgens de wetenschapper is voor de werking van financiële beloningen op leefstijlverandering al veel bewijs, maar over de effecten van de dreiging van het verliezen van een borgsom is nog weinig bekend. ‘Het is makkelijker te financieren als mensen zelf geld inleggen en zelf die weddenschappen aangaan. Dan hoef je niet met een bak geld te smijten om ze in beweging te krijgen.’
Met stokken slaan
De promovendus bouwde voor zijn onderzoek samen met de technische universiteit van Zurich een app met ingebouwde stappenteller die hij testte onder Leidse studenten. ‘Ze kregen twintig dagen de tijd om hun stappendoelen te behalen. De gebruikers moesten twintig procent meer stappen per dag zetten dan hun gebruikelijke gemiddelde. De eerste groep kreeg een wortel en kon tien euro verdienen door hun doelen te behalen, de andere groep kreeg een tikkie van tien euro en kon dit geld terugverdienen door dagelijks genoeg stappen te zetten.’
Uit de groep met betalende proefpersonen deed uiteindelijk slechts 62 procent mee aan het onderzoek, terwijl de deelnemers die werden beloond wel allemaal deelnamen. ‘We hadden daardoor niet genoeg participanten om een duidelijk verschil op te merken, dus dit zagen we gewoon als een proof of concept.’
In een tweede experiment onderzocht De Buisonjé hoe hij ervoor kon zorgen dat meer mensen zouden meedoen. ‘We verdubbelden het inlegbedrag als mensen hun doel behaalden. Dus als ze tien euro inleggen, kunnen ze tien euro bovenop hun eigen inleg verdienen. Ook hebben we mensen zelf de hoogte van de inleg laten bepalen, tussen de één en twintig euro.’
Beide opties bleken succesvol, want meer mensen namen deel en gemiddeld zetten ze ook nog zestig procent meer stappen. Toch zijn ‘stokken’ niet toepasbaar op iedereen, stelt de promovendus. ‘Voor kwetsbare mensen met lagere inkomens, lijkt het me geen goed idee om met stokken te werken. Je wilt juist de gezondheidsverschillen met rijkere mensen verkleinen, dus dan werken beloningen beter. Je wilt dat mensen deze challenges alleen aangaan met geld dat ze kunnen missen.’
Ook vindt De Buisonjé depositocontracten geen goed idee voor hart- en vaatziektenpatiënten, voor wie beweging wel erg belangrijk is. ‘Patiënten gaven zelf ook aan dit geen motiverend idee te vinden. Alleen de jongere patiënten vonden het enigszins interessant. Dus leuk die stokken, maar sla er geen patiënten mee.’
Of straffen op de langetermijn effectief zijn, is nog niet duidelijk. ‘Je weet niet of mensen doorgaan met stappen zetten zodra een challenge is afgelopen. Ontdekken hoe je voor blijvende gedragsverandering kunt zorgen, is de heilige graal in mijn onderzoeksveld. Wanneer mensen iets leuk vinden, is de kans groter dat ze het langer volhouden.’
Tegenslagen
Wie te maken krijgt met tegenslagen, houdt het minder goed vol. ‘In mijn onderzoek samen met een Amerikaans bedrijf hebben we 70.000 deelnemers 40 dollar laten inleggen en zes weken lang stappenchallenges laten doen. Wat bleek? De 27 procent die het niet haalde, en dus het geld verloor, ging vijf procent minder stappen zetten dan hun gemiddelde voor de challenge. Terwijl de rest juist 44 procent meer stappen ging zetten en het geld terugverdiende plus extra winsten op basis van geld van mensen die het verloren.’
Daarin ziet De Buisonjé een businessmodel. ‘Je kunt in een lab zien wat wel en niet werkt, maar het probleem is vaak dat je niet kunt opschalen. Maar dit kun je juist wél opschalen: mensen leggen zelf geld in en het geld dat ze verliezen gebruik je om winst uit te keren aan deelnemers die de challenges wel halen. Een deel van die winst pak je natuurlijk om het bedrijf mee te runnen. Ik zou het supervet vinden om mensen beter te maken en daarmee ook een bedrijf te bouwen. Tegelijkertijd heeft werken als onderzoeker ook voordelen en dan bewaar ik mijn wetenschappelijke integriteit.’
Zelf heeft de promovendus ook soms moeite met het aanpassen van zijn eigen levensstijl. ‘Soms ga je op vakantie, of gebeurt er iets stressvols in je leven, waardoor je een gezonde gewoonte verliest. Als mensen falen is er best een groot risico dat ze gedemotiveerd raken, zelfvertrouwen verliezen en denken: fuck it, het gaat nooit lukken, dus ik stop er maar mee. Het kost tijd om in een ritme te komen en het lukt ook mij zeker niet altijd. Maar ik heb het gevoel dat dit soort weddenschappen mij wel helpt om het met een frisse motivatie opnieuw te proberen.’
Samen met zijn vrienden gaat hij geregeld weddenschappen aan om van diverse ongezonde gewoontes af te komen, zoals alcohol drinken. ‘We hebben er een speciale appgroep voor en maken tikkies over via bepaalde apps met onze inzet. Als we onze doelen behalen en het geld terugkrijgen, gaan we samen van het geld uit eten. Het is een leuke manier om met je gezondheid bezig te zijn.’
D.R. de Buisonjé, Less carrot more stick. Promotie is 29 februari.