De timing was ideaal’, vertelt student Japanstudies Rutger Janssen (27). ‘Ik was net terug in Nederland en de eerste pot van Feyenoord die ik kon meepakken was de kampioenswedstrijd in de Kuip. Het was één grote ontlading, compleet met huilende supporters. Een gigantisch spandoek – het grootste ooit in Nederland – dat voor de wedstrijd werd ontrold en vrijwel alle supporters bedekte, was heel spectaculair.’
‘Maar’, zegt Janssen, die voor zijn bachelorstage onderzoek deed bij Feyenoord én de profclub Urawa Red Diamonds uit de Japanse stad Saitama: ‘Eerlijk gezegd was de finale van de Asian Champions League (ACL) een week eerder in het stadion van Urawa nog nét wat indrukwekkender.’
De Urawa Reds, zoals de club meestal wordt genoemd, speelde tegen Al Hilal uit Saoedi-Arabië. In het stadion, gevuld met meer dan 60.000 mensen, hingen doeken met daarop de steden waar Urawa wedstrijden daarvoor had gespeeld. Verder ging er een enorm spandoek van een vliegtuig. ‘Die reusachtige afbeelding werd door het publiek langzaam door het stadion verplaatst zodat het leek alsof het toestel langs al die speelsteden naar de finale vloog.’
Choreografie
De supporters zijn tijdens wedstrijden intens aanwezig, zegt Janssen. ‘Ze zingen en springen de hele wedstrijd. Ik dacht echt: krijgen jullie geen pijn in je kuiten? De supporters van Feyenoord zijn ook fanatiek, maar die van Urawa zijn nog beter georganiseerd. Alle fans krijgen vooraf een gekleurd stuk karton. Daar beelden ze dan collectief dingen mee uit. Het is een hele choreografie.’
Janssen volgt het external research project, een nieuw afstudeertraject van de opleiding Japanstudies. ‘Ik ben de eerste. Mijn stage is mede tot stand gekomen via iemand die Japans in Leiden heeft gestudeerd en daar nu actief is in de sportsector. Eerst was het plan om met een kleinere club te gaan werken, maar Urawa, een club die uitkomt in de J-League, de hoogste profcompetitie in Japan, kwam op mijn pad. Toen ben ik ook met Feyenoord gaan praten. Ik ben gaan uitzoeken op welke gebieden de clubs intensiever zouden kunnen samenwerken.
Voor de finale waren de Reds sceptisch over hun kansen. ‘Japanners zullen sowieso niet snel zeggen dat ze favoriet zijn. Maar afgelopen WK won Saoedi-Arabië in de voorronde van Argentinië, die het toernooi later zouden winnen. De helft van dat elftal speelt voor Al Hilal.’ Het lukte echter om de Saoedische club te verslaan met 1-0. ‘Na afloop kon ik met iedereen feesten. In het stadion viel het mee met de uitbundigheid.
Misdragen
Als je nog met je club-badge loopt, vertegenwoordig je Urawa dus daar houdt iedereen zich in. Maar eenmaal in de stad gaan alle remmen los en is het zuipen.’
Supporters misdragen zich echter niet in Japan. ‘Het is wel weer even wennen om te zien hoe dat in Nederland gaat. Vuurwerk in het stadion afsteken is in Japan not done. Ik stuurde beelden van de wedstrijd in Rotterdam, waar dat wel gebeurde, naar vrienden in Saitama. Zij appten dan terug: “Dit kan hier echt niet. Krijgen jullie geen boete?” De KNVB zal dat nu niet doen, al krijgt Feyenoord wel vaak boetes van de UEFA.’
Sinds de komst van de Japanse topper Shinji Ono naar Feyenoord in 2001 is er wel de nodige samenwerking tussen de clubs. ‘Maar heel structureel is dat niet. In februari heb ik eerst onderzoek gedaan bij Feyenoord naar de ontwikkeling van het vrouwen- en jeugdvoetbal, scouting en het international department. Daarna heb ik bij Urawa hetzelfde gedaan. Nu ga ik een rapport met aanbevelingen schrijven voor beide clubs. Ik hoop dat mede door dit project er weer een stap in de verdere samenwerking kan worden gezet.’
Krachten bundelen
Het gaat dan vooral om kennisuitwisseling. ‘In Europa is het mannenvoetbal een stuk verder dan in Japan. Maar het niveau van het vrouwenvoetbal in Japan is best hoog. De speelstijl verschilt ook. In Japan zie je meer combinaties, de passing van de speelsters is enorm sterk. In Nederland ligt de nadruk meer op kracht. Omdat het zo verschillend is, kun je veel van elkaar leren. Verder heeft Urawa niet zoals Feyenoord een afdeling gericht op internationaal beleid. Maar er is wel animo voor, dus mogelijk kunnen ze op dat gebied kennis opdoen in Rotterdam.’
Bovendien is het vooral een kwestie van de krachten bundelen, legt Janssen uit. ‘De clubs zitten niet in elkaars vaarwater. Je kunt elkaar geen pijn doen, omdat ze in verschillende delen van de wereld actief zijn.’
Naast zijn beleidsrapport voor de clubs schrijft Janssen ook nog een apart onderzoeksrapport voor zijn opleiding. ‘Dat gaat over de economische ontwikkeling en marketing van de J-League. Urawa is dan de case study.’ De J-League bestaat pas dertig jaar en heeft een geduchte concurrent. ‘Honkbal is dé grote sport. Japan won in maart de World Baseball Classic. Dat toernooi werd intens beleefd, ook door de mensen van de club. Bij een reguliere competitiewedstrijd van de Reds zit het stadion met zo’n 20 tot 30.000 supporters maar halfvol.
Wat dat betreft is er nog wel een slag te maken.’
‘De combinatie Japan met het voetbal was perfect voor mij’, zegt Rutger Janssen. ‘Ik ging er niet helemaal als een groentje in. Ik kom oorspronkelijk uit Heerlen en speelde van mijn achtste tot mijn achttiende in de jeugd van Roda JC in Kerkrade. Mijn positie was verdedigende middenvelder. Als klein jongetje nam mijn vader mij al mee naar het stadion en het was mijn droom om in het eerste van Roda te spelen. De jeugdopleiding is van een ander niveau dan die van de grote clubs, maar Roda was toen nog een subtopper in de Eredivisie (maar speelt inmiddels in de Keuken Kampioen Divisie, red.).
‘Ik heb er veel tijd in gestopt om die droom werkelijkheid te maken, maar het is niet gelukt. Mijn linkerbeen was niet goed genoeg. Onze ploeg had ook niet genoeg kwaliteit. Als we bijvoorbeeld tegen Feyenoord speelden, werden we van de mat geveegd met een nulletje of vier.
‘Ik ging nooit de Champions League winnen en had ook niet het gevoel dat een contract om de hoek lag. Toch is het een teleurstelling als je te horen krijgt dat het afgelopen is. Gelukkig had ik tijdens de opleiding mijn vwo gehaald en ben ik liberal arts and sciences in Utrecht gaan studeren. Daarna ben ik in Japan gaan reizen. Dat ontstak het vuurtje in mij en zo ben ik begonnen aan Japanstudies. Japan is na het voetbal mijn nieuwe passie geworden. Door deze stage heb ik echt stappen gezet. Ik werkte elke dag op kantoor met uitsluitend Japanners. Mijn taal is daardoor echt enorm vooruit gegaan, dat lukt alleen maar als je daar verblijft. Het geeft me het vertrouwen dat ik nu een heel eind kan komen.’