Het begon met een interactieve app voor astmapatiënten. ‘We keken naar de groep mensen met een wat minder belemmerende vorm van astma’, zegt promovendus Charlotte Poot. ‘Zij moeten medicatie nemen om een beschermlaag op te bouwen tegen de astma. Als je dat een tijdje doet, voel je je goed en kan dus de urgentie dalen om het medicijn te nemen. Dan gaat het alleen weer slechter terwijl dat dus niet had gehoeven.'

In samenwerking met het farmaceutische bedrijf AstraZeneca en een Delftse student industrieel ontwerpen bedacht Poot een app bij een apparaatje dat astmapatiënten op hun inhalator kunnen zetten, dat bijhoudt of en wanneer patiënten hun medicijnen gebruiken. Daarbij ontwikkelden ze een spel voor op de mobiel, dat als extra motivatie dient.

‘De app, Ademgenoot, is een interactieve challenge van zes weken waar je een tamagotchi-achtige figuur genaamd Brad in leven moet houden. Brad loopt over een platform boven het water. Iedere dag als jij je astma-inhalator gebruikt, bouw je een blokje aan dat platform voor Brad om verder te laten lopen. Maar als je het een dag vergeet, stapt Brad dus in een gat. Na een paar dagen wordt dat gat zo groot dat Brad verdrinkt. Als je wel iedere dag de inhalator gebruikt, wordt de wereld van Brad juist steeds mooier en kleurrijker.’

eHealth is een verzamelterm voor alle digitale technologieën rondom gezondheid, variërend van stappentellers tot online patiëntendossiers. In de afgelopen jaren schoten de ideeën en programma’s als paddenstoelen uit de grond. Poot: ‘Er bestaat inmiddels genoeg, het gaat er nu om dat toepassingen die bijvoorbeeld bij één ziekenhuis worden ontwikkeld, ook uitgerold worden naar andere plekken.’

Op speurtocht in het ziekenhuis

Terwijl ze voor haar promotie aan de app werkte, werd ze benaderd door Nicole Donkel en Veronique van Noort, twee kinderverpleegkundigen uit het Willem-Alexander Kinderziekenhuis, het kinderziekenhuis van het Leids Universitair Medisch Centrum: of ze wilde meedenken over een app ter ondersteuning van kinderen die naar het ziekenhuis moeten.
‘Er gebeurt daar zoveel wat voor kinderen spannend kan zijn, door ze in de app voor te bereiden wilden we het scherpe randje van de zorg halen.’

Zo ontstond de app Hospital Hero. ‘Kinderen kunnen met de app op speurtocht gaan in het ziekenhuis. Ze verzamelen dieren door QR-codes te scannen. Naturalis heeft de dieren gekozen en bij ieder dier een stukje informatie geschreven. We hebben nu bijvoorbeeld een feestthema, waar je kan zoeken naar de kleurrijke pauwspin die een feestdansje doet en een postduif die de uitnodigingen rondbrengt.’
‘Ook ontwikkelen we een spel in de app waarbij kinderen vast kunnen rondkijken in de behandelkamer. Het geluid van een meetlat kan al erg schrikken zijn. In het spel “Meten en wegen” kun je alle geluiden en handelingen online al zien en doen. Daardoor wordt het ziekenhuis minder eng.’

Inmiddels wordt de app ook in andere ziekenhuizen gebruikt. ‘We krijgen al positieve reacties. Een jongetje gebruikte de app bijvoorbeeld om aan zijn broertje uit te leggen wat hij precies deed in het ziekenhuis, want het broertje vond het allemaal nogal spannend.’

In beide apps ziet Poot de positieve effecten van eHealth. ‘Het heeft potentie’, zegt ze. ‘Maar het is zeker niet de heilige graal. Deze apps kunnen een arts wel ondersteunen in het vormen van een beeld, maar niet vervangen. Bij de Ademgenoot-app krijgt de arts een accurater beeld van het inhalatorgebruik. Mensen overschatten zichzelf, terwijl je vaak gewoon vergeet medicatie te nemen bijvoorbeeld. Het kan dus zijn dat een patiënt denkt dat hij de medicatie dagelijks neemt, maar als dat niet zo is kunnen de klachten daardoor komen. Als de arts het gebruik kan zien, kan de zorg daarom worden aangepast.’

‘Zeker bij chronische ziektes gebeurt het grootste deel van de zorg thuis. Je gaat twee keer in het jaar naar de huisarts, die dan dus een momentopname ziet. Als je zo’n app hebt die dit soort dingen voor je bijhoudt, kan dat bijdragen aan het vaststellen van een probleem en zo de zorgvraag verlagen.’

‘Bij kinderen die naar het ziekenhuis moeten, kan het de druk op psychische zorg verlichten. Veel van de handelingen in het ziekenhuis kunnen als traumatisch ervaren worden door kinderen. Door ze erop voor te bereiden haal je dat scherpe randje eraf en verminder je de vraag naar psychische zorg achteraf.’

C.C. Poot, Building Bridges for Meaningful eHealth: aligning people, technology and practice through collaboration and knowledge sharing. Promotie is 1 februari