Columns & opinie
Waarom het verwijt ‘te veel vakken’ volkomen absurd is
Om de werkdruk onder docenten zogenaamd te verlagen, wil de faculteit Geesteswetenschappen snoeien in het aantal vakken en afstudeerrichtingen. Het is makkelijk om specialismes weg te bezuinigen, maar veel moeilijker om die fout later te herstellen, waarschuwt Omar Ghaly.
Gastschrijver
dinsdag 8 september 2020
Illustratie Schot

Verleden week verscheen in Mare een artikel over een vijftal opleidingen van de faculteit Geesteswetenschappen die, volgens een inventarisatie van het team Onderwijsadvies en Kwaliteitszorg (O&K) te veel vakken en studierichtingen aanbieden.

Vice-decaan dr. Jeroen Touwen heeft de faculteitsraad ingelicht over zijn voornemen om met de opleidingen in kwestie een bestuurlijk overleg te organiseren. Daarna volgt een inhoudelijke bespreking met opleidingsbesturen en opleidingscommissies. Kennelijk is er een wezenlijk verschil tussen een bestuurlijk overleg en een inhoudelijke bespreking. Tot zover de bureaucratie.

Een van de programma’s in het beklaagdenbankje is de bachelor Oude Nabije Oosten-studies (ONOS), volgens de Keuzegids Universiteiten juist een topopleiding. Daar verbaasde ik, student Oude Nabije Oosten-studies, mij over. Het grootste verwijt van het O&K is dat de opleiding te veel afstudeerrichtingen aanbiedt en een te grote verscheidenheid aan vakken.

Gebrek aan begrip

Onder het mom van werkdruk onder docenten moet daarin worden gesnoeid. Deze aanbeveling getuigt van een totaal gebrek aan begrip voor de situatie in het beste geval. In het slechtste geval getuigt het van gebrekkig en ontoereikend onderzoek naar de opleiding.

Om te begrijpen waarom het absurd is dat Oude Nabije Oosten-studies nu verweten wordt dat het te veel studierichtingen aanbiedt, is het eerst zaak om terug te kijken. Het programma dat nu Oude Nabije Oosten-studies heet, werd tien jaar geleden voor het eerst aangeboden. Daarvoor waren er drie onafhankelijke opleidingen: Egyptologie, Assyriologie en Hebreeuwse en Aramese talen en culturen. De drie onafhankelijke opleidingen drukten te hard op de universitaire begroting. Te veel docenten, te weinig studenten zullen we maar zeggen. De toezegging bij het samenvoegen van deze opleidingen was dat de individuele vakgebieden als specialisatie binnen de bachelor zouden blijven voortbestaan. Dit om het niveau te waarborgen.

‘Van over de hele wereld komen studenten hierheen om te leren wat ze elders niet aangeboden krijgen’

Leiden is de enige plek in Nederland waar men nog Egyptologie kan studeren, ook binnen de Assyriologie en de Hebraïstiek is de Leidse opleiding uniek. Ook buiten onze landsgrenzen staat Leiden, met recht, hoog aangeschreven. Van over de hele wereld komen studenten hierheen om te leren wat ze elders niet aangeboden krijgen.

De unieke specialisaties die hier worden onderwezen kunnen alleen aangeboden worden als onze studenten een gedegen, specialistische vooropleiding hebben genoten. Precies zoals die nu worden verzorgd in de tracks van de bachelor Oude Nabije Oosten-studies.

Daarnaast profiteren ook andere programma’s van onze specialistische kennis. Aan de faculteit rechtsgeleerdheid wordt het vak Ancient Egyptian law gegeven en studenten taalwetenschappen weten met regelmaat onze taalcolleges te vinden. Het belang van Oude Nabije Oosten-studies wordt niet alleen door ondergetekende onderschreven. De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO)kwam in haar visitatie tot dezelfde conclusie.

Leger aan efficiency managers

Het is ook niet zo dat de opleiding geen oog heeft voor de aanwijzingen van het leger efficiency managers dat gretig kijkt waar er bezuinigd – excuus – waar de werkdruk omlaag kan. Zo wordt er breed ingezet op gemeenschappelijke vakken die worden aangeboden aan studenten van alle tracks. Hier wordt al een concessie gedaan, een gezamenlijk vak gaat per definitie ten koste van specialistische kennis. In mijn bachelor Oude Nabije Oosten-studies was meer dan de helft van alle vakken die ik volgde samen met studenten van andere tracks.

Daarnaast verzorgt de opleiding vaak colleges met andere opleidingen, ook weer in het kader van efficiëntie. Zo volgt een student Oude Nabije Oosten-studies vakken met studenten van de opleidingen: geschiedenis, Griekse en Latijnse taal en cultuur en religiewetenschappen. Dat is nog gerekend buiten de vakken die gevolgd worden met de hele faculteit zoals wetenschapsfilosofie en area studies.

‘Het is een gevaarlijke tendens als studenten steeds minder worden opgeleid tot specialisten’

Gelukkig geeft het O&K in Mare een paar tips om zo pijnloos mogelijk te snoeien. Zo zegt Job Weststrate over opleidingen die het wél goed doen: ‘Deze opleidingen zijn bijvoorbeeld bepaalde vakken minder frequent gaan geven, zoals eens in de twee jaar in plaats van jaarlijks, of geven een vak voor zowel eerste- als tweedejaars, waarbinnen ze differentiëren per niveau.’ Het toeval wil dat dit ook binnen Oude Nabije Oosten-studies al gebeurt.

Gevaarlijk

Het is een gevaarlijke tendens wanneer studenten steeds minder worden opgeleid tot specialisten en steeds meer tot kritische burgers met een brede interdisciplinaire blik. Daar hebben we er inmiddels genoeg van. Als ik zo breed mogelijk opgeleid had willen worden, had ik wel gekozen voor een bachelor liberal arts and sciences. Het is makkelijk om een specialisme weg te bezuinigen, het is veel moeilijker om die fout weer te herstellen als hij eenmaal gemaakt is.

En als onze vice-decaan zich nog steeds zorgen maakt over de werkdruk onder onze docenten heb ik een kleine tip. Neem gewoon een extra docent, of twee, aan. Het liefst in een specialisme waar het ons nu nog aan ontbreekt.


Omar Ghaly is student Oude Nabije Oosten-studies