Leidse literatoren: complimenten. Voor de veertiende editie van de Mare Kooyker Kerstverhalenwedstrijd dacht u verder dan uw eigen navel. Behalve door studenten werden de bijdragen ook bevolkt door gepassioneerde kerstkaartenmakers, kabouters en verzamelaars van naziparafernalia. Lang leve de verbeelding! Toch nog één tip: probeer het ook eens zónder sneeuwbui, dronken zwervers of plotseling geboren kinderen. Amen.

De jury bestond uit auteurs, NRC-columnisten en voormalig Mare-redacteuren Christiaan Weijts en Arjen van Veelen, aangevuld met Mare-baas Frank Provoost. Zij kwamen na lang beraad tot de volgende top drie.

Het verhaal ‘De wedstrijdroeiers’ van Josine Heijnen (26, religious studies) is opgezet als een fraaie scène, die het vooral moet hebben van de beelden, waarbij het onderliggende drama voelbaar is maar nergens expliciet onder woorden wordt gebracht. Het is een herkenbaar verhuistafereel waar net een vreemde draai aan is gegeven, en dat uitnodigt om zelf de backstory, de aanloop naar dit moment, in te vullen. Geen grote wendingen of clous, maar een ingetogen miniatuur, waarin relatie-tragiek en milde humor goed in balans zijn. Let ook even op zo’n mooi tekenend detail als die ventilator. ‘Hij paste niet in haar nieuwe kamer. Maar ze zou hem natuurlijk niet achterlaten, gewoon omdat.’ Knap gedaan, aldus de jury, die dit verhaal graag bekroont met de derde prijs.

In ‘Kerstklok’ van Nathan Oosthoek (21, rechten) lijkt een soortgelijke verhuizing aanstaande. De mijmerende hoofdpersoon wacht smachtend op de terugkeer van zijn vriendin Lilly die voor veldwerk is vertrokken naar Italië. Op haar is hij even zuinig als op het gouden horloge dat ze hem ooit cadeau gaf... zo zuinig zelfs dat hij het nog nooit heeft gedragen en hooguit even in het opbergkistje durft te loeren. Genadeloos en niet zonder ironie laat de auteur zien hoe een overdosis voorzichtigheid leidt tot apathie: onder de schijnbare onderkoelde bespiegelingen van zijn hoofdpersoon gaat een gruwelijke hel schuil van volkomen machteloosheid. Hij durft bijna niet meer te lezen, klaagt hij, want ‘schrijvers hebben er nu eenmaal een handje van om hun protagonisten onnodig te pijnigen.’ Daarin is ook Oosthoek uitstekend geslaagd, en hij verdient er de tweede prijs mee.

Ook in het winnende verhaal is een rol weggelegd voor een horloge. In een stampvolle, vertraagde treincoupé speculeert de ik-verteller op basis van uiterlijkheden over de aard van haar medereizigers. Een alledaags tafereel, dat echter opgetild wordt door sterke beeldspraak, zoals wenkbrauwen die naar elkaar toegroeien ‘als oudere mensen die verliefd worden’. En een gewone trein is dit niet: het alledaagse krijgt een sinistere lading vanaf het moment dat het horloge van een van de medereizigers blijkt stil te staan. Een drama begint zich kalm te ontvouwen. Dit verhaal verrast de lezer, treft subtiel de tijdgeest van dreiging en is bovendien afgerond zonder volledig te zijn dichtgetimmerd.

Om die redenen honoreert de jury ‘Je hoeft niet bang te zijn’ van Marjolijn van de Gender (22, Nederlands en Taalwetenschap) met de hoofdprijs van de Mare Kooyker Kerstverhalenwedstrijd 2016.

Gefeliciteerd! Een terechte overwinning, nadat je vorig jaar tweede werd?

‘Ik had het niet verwacht, maar wist dat ik de top drie kon halen. Meedoen met schrijfwedstrijden kan ik iedereen aanraden: het is leuk om je werk met de wereld te delen en je leert er veel van, ook als je geen prijs wint. Ik heb drie keer in de finale van Write Now! gestaan, ging vorig jaar mee met het literaire zomerkamp van uitgeverij Das Mag en mocht afgelopen zomer met het Vlaams-Nederlands Huis deBuren twee weken naar Parijs om te schrijven. Daarnaast heb ik een blog en draag ik soms op het podium verhalen voor.’

Hoe kwam je op het idee voor dit verhaal?

‘Het juryrapport van vorig jaar begon met de zin: “Minder zwartgallige puberfrustratie, minder uitzichtloze treinreizen en minder opzichtig zelfkantfetisjisme.” Juist omdat de jury blijkbaar niet zo gecharmeerd was van treinreizen (en eerder al eens een “spoorverbod” had afgekondigd) besloot ik dat dat mijn onderwerp werd.’

Wie zijn je literaire helden?

‘Kinderboekenschrijvers: dankzij hen houden ik en vele anderen van lezen. J.K. Rowling is zonder twijfel de grootste omdat ze zo veelzijdig is: naast Harry Potter heeft ze een roman, filmscript en detectivereeks geschreven, allemaal even fantastisch. Verder hoort Roald Dahl thuis in elke boekenkast en vind ik “Het Kattenstadje” van Haruki Murakami een geweldig kortverhaal dat onderdeel is van zijn roman 1q84. Een van de weinige schrijvers die me binnen één pagina kan laten glimlachen en huilen is Markus Zusak. Hij heeft een poëtische stijl en kiest vaak verrassende perspectieven.’

Wat ga je het prijzengeld aan besteden?

‘Dichtbundels, omdat ik veel te weinig poëzie lees. Sowieso thrillers, omdat ik die altijd lees. Waarschijnlijk wat literatuur, omdat ik ook wat zinnigs tijdens de literatuurcolleges wil kunnen zeggen. Ik denk dat ik mezelf uitdaag en boeken kies van schrijvers die ik nog niet ken.’

Prijsuitreiking door Lize Spit