Vrijwel iedereen is het er over eens: Een van de grote pijnpunten van de hedendaagse universiteit is de werkdruk. NWO en de universiteiten gaan nu samen proberen de werkdruk te verlagen (Mare 14, 16 januari).
Het plan? Onderzoekers die een slechte aanvraag indienen, mogen voor straf een tijdje geen beurs aanvragen. Wow, dat is nog eens een plan van aanpak!
Helpt het? Nee. Er worden zeer weinig slechte voorstellen ingediend bij NWO. Bovendien, wie bepaalt wat een slecht voorstel is? Mijn eigen indruk, maar ook die van Harald Merckelbach is dat de oordelen van reviewers weinig gemeen hebben. In zijn NRC-column schrijft de hoogleraar rechten: ‘De waardering die verschillende beoordelaars aan dezelfde onderzoeksvoorstellen geven varieert zodoende enorm.’
Bij de opening van het academisch jaar in Utrecht sprak de voorzitter van NWO, Stan Gielen. Op de website van NWO kunnen we de tekst nalezen. Een quote uit deze toespraak: ‘Het thema van deze dag, Erkennen en waarderen, is een belangrijk en actueel onderwerp. Het kan niet los gezien worden van een ander nijpend vraagstuk: hoe kunnen we de werkdruk voor wetenschappers verminderen? [...] Het verlagen van de werk- en aanvraagdruk kan dus niet door de universiteiten of NWO alleen opgelost worden, maar moet gezamenlijk door kennisinstellingen, NWO en overheid worden aangepakt. [....] De huidige situatie vraagt om onorthodoxe maatregelen.’
Meer eens kan ik het niet zijn: onorthodoxe maatregelen zijn nodig. Merckelbach suggereert om de beoordelingen te vervangen door een systeem van loting.
Ik stel voor een stap verder te gaan: Laten we om de werkdruk te verlagen NWO opheffen! Het geld dat vrijkomt geven we aan de universiteiten. Een beetje onorthodox, maar wel doeltreffend.
Krist Vaesen en Joel Katsav hebben kort geleden becijferd hoeveel geld iedere Nederlandse wetenschapper zou ontvangen als NWO zou worden afgeschaft en alle gelden gelijkelijk over alle wetenschappers zouden worden verdeeld. Zij berekenen dat iedere wetenschapper van het niveau universitair docent of hoger, in alle vakgebieden, dan elke vijf jaar een subsidie van 390 duizend euro zou krijgen. Ter vergelijking, een universitair docent voor vijf jaar kost ongeveer 400 duizend euro, een promovendus kost in vier jaar 200 duizend euro.
Door afschaffing van NWO kunnen we dus de staf aan Nederlandse Universiteiten verdubbelen! Misschien zijn deze cijfers iets te hoog ingeschat, maar zelfs als de berekening een factor 2 te hoog uitvalt komt dat neer op een enorme werkdrukverlaging.
Een opheffing van NWO leidt niet alleen tot veel meer mankracht op de werkvloer, het leidt ook tot een sterke reductie van frustratie, tot een vermindering van negatieve energie, en tot een behoud van eigenwaarde (ieder sterk gerelateerd aan burn-outklachten). Opheffing van NWO leidt tot minder competitie en daardoor tot meer samenwerking, zowel binnen als tussen disciplines. Goede wetenschap floreert door samenwerking en gaat ten onder aan competitie. Door minder focus op vernieuwing kan er tijd gevonden worden resultaten te repliceren, een van de grondbeginselen van de wetenschap. Kortom, opheffing van NWO leidt tot alleen maar positieve resultaten. Dus laten we Stan Gielen volgen en deze onorthodoxe maatregel gewoon nemen: weg met NWO. Ik hoop dat NWO eraan meewerkt.
Mark de Rooij is hoogleraar methodologie en statistiek van psychologisch onderzoek