Columns & opinie
Kijk jongelui! Zo ziet een trein eruit!
Volgens experts leiden emoji niet tot slechtere communicatie of debilisering van het taalgebruik. Het is dus bewonderenswaardig dat zowel de Universiteit Leiden als de Gemeente Leiden dat tóch voor elkaar krijgen.
Bart Braun
vrijdag 19 juni 2020

We gaan het, als het goed is voor de allerlaatste keer, hebben over Vyvyan Evans. Dat is een taalwetenschapper die ooit op weg leek naar een leerstoel hier in Leiden. Hij kreeg hem niet, klaagde de universiteit en drie hoogleraren aan en kreeg van de rechter nog soort van gelijk ook, maar daar gaat het nu niet over.

Als hij hier wél hoogleraar was geworden, dan had u via Mare uitgebreid kennis kunnen nemen van Evans’ onderzoek. Taalwetenschap is sowieso ramvet, maar veel mediagenieker dan zijn werk wordt het niet: hij bestudeert namelijk emoji.

Debilisering

Zoals vrijwel alle taalwetenschappers is ook hij in de eerste plaats een be-schrijver in plaats van een voor-schrijver. In zijn boek The Emoji Code haalt Evans dan ook hard uit naar mensen die menen dat het gebruik van de micro-plaatjes een soort debilisering of taalverarming met zich meebrengt.

‘Slecht geïnformeerd cultuur-elitarisme’, noemt hij die blik. ‘Zeggen dat je van emoji-gebruik slechter gaat communiceren is net zoiets als beweren dat gezichtsuitdrukkingen een gesprek moeilijker te volgen maken; het slaat gewoon nergens op.’

Het is dus in zekere zin bewonderenswaardig dat zowel de Universiteit Leiden als de Gemeente Leiden dat tóch voor elkaar weten te krijgen.

Blijkbaar wordt er op social-mediacursussen voor communicatievolk verteld dat de algoritmes van Facebook meer met je post doen als je er emoji inzet.

KEDENG-KEDENG!

Het resultaat is dat hordes professionele Facebookers nu teksten proberen te versieren door na ongeveer ieder zelfstandig naamwoord óók het bijbehorende plaatje te gebruiken. Dat geen mens in zijn privé-communicatie emoji op deze manier gebruikt, mag de pret niet drukken. Net zoals gezichtsuitdrukkingen de communicatie wel degelijk bemoeilijken als ze niet kloppen met wat er gezegd wordt, gaat het hier ook mis.

Wat gebeurt er precies in die hoofden? Iemand tikt het woordje ‘trein’. Maar ja, vraagt de 21st century skills social media content creator zich af, ziet iedereen dan ook iets voor zich? Weten studenten eigenlijk wel wat dat is, een trein? Beter om er ook maar een plaatje van een trein achteraan te zetten - KEDENG-KEDENG! Dat voorkomt misverstanden! 

De gemeente Leiden probeert een bericht over de (grijze) eikenprocessierups te verrijken met een emoji van een groene rups omdat… ehm… die emoji bestaat, vermoedelijk?

Vervolgens snijdt het mes aan twee kanten: iedereen van boven de dertig ziet de infantiele uitdrukkingsstijl van een mislukt prentenboek, en iedereen van onder de dertig krimpt ineen van plaatsvervangende schaamte. Hier zit een ouwe lul (m/v) die probeert in ‘hun taal’ te praten.

Denkfout

De denkfout die hier optreedt, is dat de moedwillige zwakzinnigheid wordt gecompenseerd doordat meer mensen de posts te zien krijgen. Maar het algoritme van Facebook geeft je ook meer eyeballs als je meer commentaren op je post krijgt, iets dat je eenvoudig kan bereiken door spelfouten of scheldwoorden in je berichten te zetten. Dat maakt het nog niet tot een effectieve communicatiestrategie.

Denkt de gemeente dat mijn belangstelling voor de plaatselijke vaarregels groter wordt als de berichtgeving erover gericht lijkt op mensen van wie IQ de watertemperatuur niet overschrijdt?

Zou de jonge student-moeder die op de universitaire Facebookpagina haar persoonlijk verhaal hield over hoe de coronacrisis de studie hard in de weg zat, opgetogen zijn geweest over de smileys die door haar ervaringen werden gestrooid?

Is er werkelijk niemand in de universitaire piramide geweest die protesteerde? Iemand die zei: ‘Niemand kiest de Universiteit Leiden omdat het hier zo hip is. Wij zijn een statig, eeuwenoud instituut dat tot de intellectuele top van de wereld behoort, en zo communiceren wij ook naar de buitenwereld toe’?

Cultuur-elitarisme, zegt u? Wie is er in Nederland dan de culturele elite, als wij dat niet zijn?