Zelfs in duistere leenstelseltijden was er altijd nog een pot geld beschikbaar voor mensen die het nodig hadden. Ook als straks het stufi-tijdperk opnieuw aantreedt, blijft de aanvullende beurs bestaan.

Het gekke: een kwart van degenen die recht hebben op gratis geld ter waarde van de maandelijkse huur van een studentenkamer (ruim vierhonderd euro, auw) vraagt het niet aan. Nog gekker: deze studenten weten wel hoe ze datzelfde bedrag moeten lenen, dus de site van DUO snappen ze prima.

Laten we er voor het gemak van uitgaan dat mensen liever geld krijgen dan lenen, dus blijkbaar is het gemakkelijker om een schuld op te bouwen dan om een toeslag aan te vragen. Een wijze les voor het leven na de studententijd. Hoe gratiser het geld, hoe harder je moet zoeken.

Een andere levensles die de overheid kennelijk ook graag meegeeft, is dat bureaucratie niet je vriend is als je uit een moeilijke situatie komt. Wie uit een ontwricht gezin komt en ook aanspraak wil maken op de aanvullende beurs, staat een pijnlijke strip search van ome Duo te wachten.

Even een korte uitleg vooraf: de overheid verwacht van ouders dat ze een bijdrage leveren aan de studie van de kinderen. Verwacht, niet verplicht. Als ouders te weinig verdienen, krijgt het kind een aanvullende beurs. Wat ‘te weinig’ is, staat momenteel ter discussie in de Tweede Kamer, omdat ook veel ouders in de middenklasse de ouderbijdrage niet (kunnen) betalen. Maar dat terzijde.

Die ouderbijdrage berekent DUO over het inkomen van beide ouders. Maar wat als je je ouders niet kunt vinden? Of je vader al jaren alleen op familiebegrafenissen ziet? Of na jarenlange conflicten eindelijk het contact hebt verbroken of tot het minimum hebt beperkt?

Dan zegt Duo: bewijs het maar.

Je mag namelijk een ouder buiten beschouwing laten, maar daarvoor moet de toekomstige student een torenhoge bewijslast aanleveren, waarvan de echtscheidingspapieren misschien nog het makkelijkst zijn. Een structureel conflict met een vader of moeder? Schrijf allebei (!) een uitgebreide verklaring waar het allemaal mis is gegaan tussen jullie. Weet je het adres van je ouders niet? Waarom niet? Graag een verklaring van jou en een deskundige over de relatie.

Ouder niet meer gezien sinds voor je twaalfde? Dit is een leuke: bewijs maar dat je geen contact hebt gehad. Niet zo gek dat je dan liever leent.

Zelfs degenen die het wel aandurven, lopen tegen snoeiharde regels aan. Een greep uit een paar rechtszaken. Een student die als kind vier jaar gedwongen bij haar verslaafde vader woonde en voor haar gehandicapte zusje moest zorgen, kreeg ongelijk omdat ze na afloop van de omgangsregeling nog een paar zondagmiddagen bij haar pa langs was geweest. Een student met PTSS die door haar vader op jonge leeftijd was aangevallen, kreeg ongelijk omdat ze jaren later nog – noodgedwongen - twee weken bij hem had gelogeerd. Een jongen verbrak op zijn zeventiende het contact met zijn gewelddadige vader, maar kreeg ongelijk omdat hij indertijd geen aangifte had gedaan.

Of, van een iets andere aard: een vrouw zocht na zeventien jaar contact met haar vader, die niet van haar bestaan wist. Daarna zag ze haar vader soms bij alimentatierechtszaken. Dat is contact, was het oordeel. Ze kon ook niet bewijzen dat hij haar geestelijk leed had bezorgd. Hij was er immers nooit geweest.

Regels zijn misschien regels, maar dit zijn geen situaties waarin redelijkerwijs kan worden verwacht dat de hufterouder lekker gaat bijdragen.

Ook een recent rapport van de overheid over waarom studenten maar geen gratis geld aanvragen, stelt dat de complexe procedures in de weg staan. De minister wil een stukje van de toekomstige basisbeurs opofferen om de aanvullende beurs bij de juiste personen te krijgen.

Mag er dan ook wat naar deze groep?