In een opiniestuk in Trouw betoogde student Teun Toonen vorige week dat, naast de overheid, ook ouders zouden moeten stoppen met het streven naar nog meer universitaire studenten. Zowel op zijn basis- als middelbare school (in Amsterdam Oud-Zuid en Castricum) had hij klasgenoten met dure bijles en naschoolse huiswerkbegeleiding – alles voor dat ticket naar de universiteit.
Ik deel de ergernis van Toonen over ongelijke kansen door oprukkende privéscholing, met als voorlopig dieptepunt het toenemend aantal particuliere basisscholen in Nederland. De kringgesprekken zullen daar bepaald niet bijdragen aan een reëel beeld van onze samenleving. Dergelijke scholen komen enerzijds voort uit de huidige staat van het reguliere basisonderwijs, waar het lerarentekort tot overvolle klassen heeft geleid. Anderzijds is er vraag naar door de wens van ouders om ‘eruit te halen wat erin zit’. Maar waar dat verlangen bij elke ouder vergelijkbaar is, zijn inkomen en vermogen dat natuurlijk niet.
Volgens Toonen zorgt dat obsessieve klaarstomen door ouders uiteindelijk voor een ongeïnteresseerde groep in de collegebanken: ‘Bij medestudenten ontwaar ik vaak een gebrek aan innerlijke motivatie.’ Het verbaast me dat hij, in tijden van een onophoudelijke stroom aan berichtgeving over studiedruk en de gevolgen daarvan, pleit voor nationale invoering van het ‘Rotterdamse model’, waarbij de propedeuse in één jaar behaald dient te worden. Juist dat eerste jaar draait om veel meer dan tentamens alleen: ineens is alles zoals het nooit eerder was.
Verzachtende omstandigheden zouden volgens Toonen een uitzondering kunnen creëren. Dat deed me denken aan een jongen die in het voortgangsgesprek met zijn studiecoördinator een jarenlange worsteling met zijn geaardheid verzon, om zo toch door te mogen studeren. Hij lag dezelfde avond nog bij zijn vriendin in bed om het redden van zijn studie te vieren.
Om nog meer ‘ongeschikte’ studenten af te laten vallen, hoopt Toonen dat er een einde komt aan tentamentrainingen, de inzet van externe scriptiebegeleiders en scriptie-ghostwriters. De student die zijn scriptie laat schrijven, de alumnus die in andermans afstudeerwerk voorziet: zij verdienen hun diploma allebei niet. Maar de eerste twee hulpmiddelen zijn ook nuttig voor goede studenten die blijven steken op dat ene vak of simpelweg te weinig scriptiebegeleiding ontvangen van bijvoorbeeld een overwerkte hoogleraar.
De kansenongelijkheid in het onderwijs blijft groeien, terwijl opleidingsniveau in Nederland gekoppeld zou moeten zijn aan de capaciteiten van de leerling, en niet aan diens sociaaleconomische achtergrond. Maar laat studenten wanneer ze eenmaal studeren dat ook doen in de breedste zin van het woord, innerlijk gemotiveerd of niet.
Ivo Verseput is student geschiedenis