PRIDE STARTED AS AN ANTI-COP RIOT!’ staat op een protestbord dat een student omhoog houdt op de universiteitsboot tijdens de Pride afgelopen zaterdag. Op een ander bord staat: ‘LEIDEN, DON’T TURN YOUR BACK ON POLICE VIOLENCE!’

De slogans verwijzen naar Pride 2023 toen activisten demonstreerden tegen pinkwashing en vercommercialisering van het evenement. De politie greep toen hard in tegen het protest. Demonstranten kregen klappen met wapenstokken. Een agent raakte de controle helemaal kwijt en begon ‘op een van ons in te slaan’, zei een van de activisten destijds in Mare. ‘Waarom worden wij van de brug afgeslagen?’

Naar aanleiding van die berichtgeving over het geweld werden er vragen gesteld in de Leidse gemeenteraad. Ook tijdens de Pride-editie van vorig jaar klonk er op de universiteitsboot protest tegen het politie-ingrijpen. Dat leidde weer tot woede van de organisatie van Pride die politieke uitingen op de deelnemende boten verbood. De universiteit beloofde zich aan die regel te houden.

Toch protest

Op de universiteitsboot ontstaat zaterdag dan ook rumoer als een aantal studenten zich niet bij dat verbod neerlegt. ‘De pride is namelijk juist politiek’, vertelt Cal (20, psychologie), een van demonstranten die een bord omhoog hield. ‘Het is dé plek om te protesteren.’

Het protest zorgt voor onenigheid. Looi van Kessel, universitair docent genderstudies en voorzitter van Leiden University LGBT+ Network vaart mee. ‘Hij en andere medewerkers van de universiteit zeiden tegen ons dat we de borden niet mochten tonen’, aldus Cal.

‘Als we de borden zouden laten zien, dan zou de boot uit de parade worden gehaald’, zeggen een demonstrerende student en medewerker die anoniem willen vertellen over hun ervaringen. ‘Maar we hielden de borden toch omhoog’, vertelt Cal. ‘Vervolgens probeerden Van Kessel en een andere medewerker ons zover te krijgen om ze weer weg te stoppen. Ze zeiden dat we egoïstisch waren en de Pride ruïneerden.’

‘Klopt’, geeft Van Kessel toe. ‘Dat was inderdaad mijn eerste reactie, waar ik spijt van heb. Maar ik voelde me te kakken gezet door de studenten en reageerde uit emotie. Ik heb op het eind van de Pride wel mijn excuses gemaakt.’ Hij legt uit waarom hij in eerste instantie zo reageerde. ‘Ik ben een van de eindverantwoordelijken voor wat er gebeurt op die boot en hoe de universiteit zich presenteert. Ik heb een afspraak gemaakt - ook met de studenten van Queer Leiden University - en mijn woord is wel wat waard. Maar als je met een groep studenten een afspraak maakt, betekent dat niet dat je met álle studenten een afspraak maakt.’

Toen er toch protest kwam, ontstond er een probleem. ‘De schipper vertelde me dat de politie de borden had gesignaleerd. Ze moesten worden weggehaald, anders zou de boot uit de parade worden gehaald.’ De schipper zag ook dat de politie foto’s maakte van studenten met protestborden. ‘Agenten hebben redelijk intimiderend naar ons staan gebaren, terwijl op de borden niets staat wat niet mag. Vorig jaar wilden ze ons ook al uit de parade halen.’

De politie beweert overigens dat ze geen rol heeft gespeeld. ‘Er was geen sprake van een openbare ordeverstoring’, laat woordvoerder Tonya van Tol weten. ‘Wij hebben geen actie ondernomen. Het is niet aan de politie om te bepalen of een demonstratie wel of niet is toegestaan, maar aan de gemeente.’ De gemeente Leiden reageerde niet op vragen.

De mond snoeren

Uit ‘verantwoordelijkheidsgevoel’ verzocht Van Kessel de studenten ‘met klem’ de borden weg te doen. ‘Ze bleven voet bij stuk houden. Wat ik heel dapper vind, want je moet maar zo tegen je docent in durven gaan.’ Dat bracht Van Kessel naar eigen zeggen in een ‘onmogelijke positie’. ‘Als ik me aan die afspraak met Pride zou houden en mijn studenten de mond zou snoeren, zou dat tegen alles ingaan wat ik doceer. Ik vertel ze dat ze moeten opstaan tegen onrecht. Een aantal studenten zei terecht tegen mij: “Als jij ons nu de mond snoert, wat zijn je colleges dan nog waard?”

‘Ik had die afspraak nooit moeten maken en had tegen de organisatie moeten zeggen dat dit soort protesten bij Pride hoort. Ik had mijn studenten in bescherming moeten nemen.’

Van Kessel en zijn collega’s gaven hun verzet tegen het protest uiteindelijk op. ‘Hij zei dat hij het eigenlijk ook wel met ons eens was’, aldus Cal. ‘We hebben de muziek op de boot uitgezet en een van ons gaf een protestspeech via een megafoon toen we langs de tafel met de jury (die de boten beoordeelt, red.) voeren. De muziek ging vervolgens weer keihard aan zodat niemand ons kon horen en de schipper rukte de megafoon uit de handen van diegene die de speech hield.’ ‘Hij pakte ook het papier met de speech af’, vult een van de andere twee demonstranten aan.

‘Hij was sowieso best agressief’, vult Cal aan. ‘Hij schreeuwde naar ons, probeerde de borden uit onze handen te trekken. Hij prikte met zijn vinger in een van de demonstranten. En niemand van de medewerkers op de boot greep in, dat was zorgelijk.’ ‘Ze hadden de keuze om ons te helpen, of in ieder geval te steunen’, zeggen de anderen. ‘Maar ze hebben zichzelf op de eerste plaats gezet.’

Afspraken

Voorzitter van Canal Pride Leiden Lorenzo van Beek zegt niet in Mare te willen reageren op het incident. ‘Als er twee jaar geleden enigszins goed met het interview dat ik toen bij een collega heb afgegeven was omgegaan, had ik nu met liefde vragen beantwoord’, zegt hij. ‘Maar aangezien Mare dermate gekleurd is, vind ik dat geen goede journalistieke uiting.’

De universiteit is niet blij met de actie van de studenten. ‘We vinden het belangrijk om aan Pride mee te kunnen doen’, reageert universiteitswoordvoerder Caroline van Overbeeke. ‘Het is daarom dan ook heel vervelend dat het evenement opnieuw is verstoord door protesten op de boot van de universiteit. De universiteit heeft zich na overleg met onze netwerken opnieuw ingeschreven en ons gecommitteerd aan het Pride-reglement. Vrijheid van meningsuiting is een belangrijk recht van iedereen maar als we aan Pride deelnemen, moeten we ons ook aan de afspraken houden. Kennelijk is er bij een aantal deelnemers toch behoefte om te protesteren tijdens de Pride. Dit is al de derde keer. Hierover willen we op korte termijn een gesprek met betrokken partijen aangaan.’

Van Kessel besloot mede vanwege het incident per direct op te stappen als voorzitter. Ook is hij kritisch op het diversiteitsbeleid (zie kader). ‘Ik heb besloten die taak neer te leggen omdat mijn positie onhoudbaar is geworden. Ik zou niet trouw aan mezelf zijn en niet integer handelen als ik deze positie had aangehouden.’

‘Ik ben boos op de universiteit omdat ze ons niet steunen’, zegt Cal. ‘Ze hoeven het niet helemaal met ons eens te zijn, maar laat ons zeggen wat we willen. Het is frustrerend dat de universiteit, die zichzelf het bolwerk van de vrijheid noemt, niet voor onze vrijheid opkomt. Ze doen aan pinkwashing. Ze hebben een boot bij de Pride maar ze steunen queer studenten niet echt.’

Met medewerking van Mark Reid en Tirza de Graaf