In het deze week verschenen rapport Dertien Tinten Groen en een bijbehorend manifest roept het door de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) opgerichte platform voor jonge onderzoekers universiteiten en universitair medisch centra op ambitieuzer te zijn met hun klimaatdoelstellingen.

Hoewel vrijwel alle universiteiten 2050 als streefdatum aanhouden om klimaatneutraal te zijn, vindt De Jonge Akademie dat er ook al tussentijdse doelen moeten komen om te zorgen dat de juiste koers wordt aangehouden.

Ook moet er meer continuïteit komen in het klimaatbeleid. Waar initiatieven nu vaak liggen bij studentenorganisaties met wisselende bezettingen, zoals het Green Office, zou er met de aanstelling van senior medewerkers meer stabiliteit zijn en meer nadruk komen om duurzaamheid door te voeren aan universiteiten.

In het algemeen zijn er genoeg ambities bij de universiteiten, maar in hoeverre er ook iets wordt bereikt is vaak onduidelijk. Dat zien ook universitair docenten Anne Urai en Julie Hall, beiden lid van de Young Academy Leiden. ‘We weten het niet zo goed, omdat ambities niet gekoppeld worden aan concrete verslaggeving’, vertelt Urai, die ook meeschreef aan het rapport. ‘Voor veel universiteiten is het niet zo duidelijk hoe ze ervoor staan.’

Als er kritiek is, is dat vooral voor de onoverzichtelijkheid en isolatie tussen de verschillende universiteiten. Elke instelling gebruikt andere definities, heeft andere referentiejaren en streefgetallen, en ook de rapporten met hun klimaatdoelstellingen lopen sterk uiteen: van vijf tot meer dan tweehonderd kantjes. Niet alleen is het zo lastig vergelijken, maar het zorgt er ook voor dat goede ideeën niet snel verspreiden.

Op het eerste gezicht lijkt de Erasmus Universiteit Rotterdam goed uit de bus te komen, met een doelstelling om in 2024 al klimaatneutraal te zijn. Maar daar schuilt een addertje onder het gras. De EUR bereikt dat doel namelijk alleen door compensatie van bestaande uitstoot, niet door de eigen uitstoot omlaag te brengen.

Niet ideaal, zegt Hall. ‘Bij compensatie hoef je de uitstoot niet omlaag te brengen. De uitstoot kan zelfs nog stijgen, als je dan meer geld uitgeeft aan compensatie. Dat is eigenlijk niet hoe we het willen zien, ook omdat het heel moeilijk te verifiëren is hoe goed die compensatie nou echt werkt.’

Van alle universiteiten heeft alleen Twente zich als doel gesteld in 2050 reductie tot nul terug te brengen, de rest streeft naar een netto-nuluitstoot.

Urai en Hall pleiten daarom net als het rapport ook voor meer samenwerking tussen de universiteiten, om kennis uit te wisselen. ‘Wat ons wel met het rapport is opgevallen, is dat dat toch de best practices niet per se dan ook worden gedeeld’, vertelt Urai. ‘Dat is natuurlijk deels wel omdat de organisaties best veel van elkaar verschillen. Het maakt bijvoorbeeld nogal wat uit of je in nieuwbouw zit of in een historisch centrum. Maar er zijn toch ook wel veel dingen die meer gecoördineerd kunnen worden.’

Een van die dingen die in het rapport genoemd worden is de Universiteit Twente die een compleet dashboard heeft om per uur te zien hoeveel energie er wordt verbruikt en opgewekt. Ook wist Twente een groot gebouw uit de jaren ’60 compleet te verduurzamen en aan te sluiten op een van de grootste warmte/koudeopslagsystemen van Europa. Een probleem waar meer universiteiten met slecht geïsoleerde oude gebouwen mee te maken hebben.

Wat de opstellers van het rapport betreft moeten universiteiten nu echt aan de slag Urai: ‘Het is niet alleen maar dat de universiteit  nu leuk ons manifest ondertekent, maar er zitten natuurlijk wel consequenties aan. We willen ook dat er mensen met een budget en mandaat worden aangesteld. Het moet niet alleen een papieren oefening blijven.’

Leden van Young Academy Leiden bieden het rapport binnenkort aan aan het Leidse college van bestuur.