Op een bankje aan de rand van Polderpark Cronesteyn in Leiden drinken zeven  vrouwen gezamenlijk een kopje thee. Twee uur lang hebben ze, onder begeleiding van natuurgids Daphne van den Berg, door het bos gestruind en weegbree, sleedoorn en watermunt geplukt die nu in hun glas drijven.

Nu bespreken ze hoe de mens van de natuur vervreemd is geraakt. ‘Mijn grootouders deden dit ook’, zegt een van de vrouwen. “Maar we zijn het helemaal verleerd. Jammer hè?’

Dat verlies van kennis is de reden waarom Van den Berg zich liet opleiden tot natuurgids. Ze groeide op in een groen nest, haar ouders hadden een tuincentrum en een hoveniersbedrijf. In haar zoektocht om ‘dingen in de wereld te veranderen’ greep ze terug op haar groene achtergrond en richtte ze zich op natuureducatie.

Eikeltjeskoffie

‘Ik vond wildplukken altijd al interessant. Vroeger was er veel kennis over hoe je de natuur om je heen kan gebruiken voor gezondheid, geneeskracht of voeding, maar die is eigenlijk verdwenen.’

Eerder die ochtend roept Van den Berg iedereen bij elkaar. ‘Wildplukken wordt gedoogd in Nederland als je je houdt aan deze belangrijke vuistregels: je plukt één op de tien planten, bessen of zaden. Verder mag je maximaal een champignonbakje vol vullen voor eigen gebruik.’

Al na zo’n twintig meter maakt ze haar eerste stop. ‘De eik. Ik zie jullie denken: wat kan je daar nou mee? Je kan er koffie mee maken, maar dat is veel werk. Vroeger hadden ze daar alle tijd voor. Je moet de eikels eerst pellen, onder de schil zit een wittige noot, die moet in de week om van bepaalde stoffen af te komen.’ Wie dat na dagenlang spoelen en weken vermaalt, kan er niet alleen koffie mee maken, maar ‘ook vegan hamburgers’. Tijd om door te lopen: ‘Dus dat zijn de eikels, we gaan deze kant op.’

De wandelingen worden vooral bezocht door vrouwen tussen de twintig en zestig jaar, vertelt Van den Berg. ‘Soms komt er een man, al dan niet meegenomen door zijn vriendin.’ Het valt haar op dat steeds meer jongeren zich melden. ‘Sinds corona trekken meer mensen de natuur in. Ik merk dat het veel drukker is, en er verschijnen ook meer boeken over.’ Maar toch hebben mensen niet daadwerkelijk meer kennis. ‘Het verbaast me eigenlijk hoe weinig mensen weten. Soms kunnen ze niet eens een braam herkennen.’

Als gids houdt ze daar rekening mee. ‘Ik zie verschil tussen soorten maar een ander lang niet altijd. Als er soorten zijn die op elkaar lijken, waarvan één er misschien giftig is, dan begin ik er liever niet over.’

Terwijl de groep haar gehoorzaam volgt, wijst Van den Berg naar de bodem. ‘Als je hier je voeten optilt, loop je eigenlijk dwars door een plant die ook eetbaar is: de weegbree, ook wel de tredplant genoemd, want hij laat zich graag betreden.’ De weegbree kan in je thee en hij is eetbaar. Maar je kan hem ook gebruiken tegen oorontstekingen, als hoestdrank, of om aften (zweertjes, red.) aan te pakken.’

Wijzend naar een meidoorn: ‘Vroeger maakten ze hier wijn van, die noemden ze dan hartwijn. Als je een paar bessen van de meidoorn in een laagje wijn doet, en dat vervolgens even laat staan, kan je iedere avond een borreltje nemen dat goed voor je hart is.’

Afwasmiddel van klimop

Het creatieve trekt haar zo aan in het wildplukken. ‘Ik vind het het allerleukste om iets te maken met dingen uit de natuur. Bijvoorbeeld wasmiddel van paardenkastanje of afwasmiddel met klimop. Ik maak ook weleens siropen van rozenbottel, marmelade van lijsterbes en zelfs champagne van de vlierbes.’

Ook bij de sleedoorn vertelt ze enthousiast over een recept: ‘in het voorjaar heeft de sleedoorn witte bloemetjes, als je dan in het najaar terugkomt op die plek dan geeft hij bessen. Die zijn nu nog niet lekker, want daar moet nog vorst overheen. Je kan ze ook een nacht in de vriezer doen en er gin van maken.’

Je kunt eindeloos veel leren van de natuur, aldus Van den Berg. Ze organiseert sinds kort ook wildplukwandelingen op Buitenplaats Bijdorp in Voorschoten, een landgoed met een oud klooster. ‘Ik ga daar ook lessen voor ontwikkelen en misschien kookworkshops geven. De Buitenplaats was nooit eerder voor publiek toegankelijk. De natuur is daar ongerept, daar word ik enthousiast van.’

Wildplukwandelingen. €35, daphnestruint.nl.
31 oktober (Voorschoten), 2 november (Polderpark Cronesteyn)