Hij had zijn ontslag al ingediend. Maar toen Tahir Abbas zag hoe de universiteit omging met de demonstranten op 6 mei voelde de hoogleraar radicalisation studies zich genoodzaakt om alsnog een brief te schrijven aan de rector.

Daarin verwijt hij de universiteit niet genoeg gedaan te hebben om studenten te beschermen tegen politiegeweld en om de academische vrijheid te bewaken door ervoor te zorgen dat studenten zich kunnen uiten. Ook stelt hij dat de onveiligheid aan de universiteit hem persoonlijk heeft getroffen.

U schrijft in uw brief aan de rector dat u ‘uw droombaan’ moet verlaten omdat er een onveilige sfeer heerst. Hoe uitte dat zich in uw geval?
‘Ik sprak me al vroeg uit over de situatie in Gaza. Voor ik ook maar vagelijk suggereerde dat er misschien een genocide plaatsvindt, kreeg ik zeer luide pushback van mensen binnen de faculteit. Ik moest het maar wegstoppen. Als je erover in gesprek wilde, moest dat maar ergens in een hoekje.

‘Ik voelde me daardoor zeer geïsoleerd, zeker als een Brit tussen voornamelijk Nederlanders én als persoon van kleur met een islamitische naam. Als ik de faculteit binnenloop, voelt het alsof ik een doelwit op mijn rug heb, zeker met al die beveiliging bij de ingang.

‘We hebben hier zoveel studenten van over de hele wereld die ideeën en inzichten met zich meenemen. Zij kunnen het debat verbeteren en vormgeven, maar dat debat wordt juist gesmoord. Dat is zeer frustrerend en maakte dat ik me alleen maar geïsoleerder voelde.

‘Het idee achter de brief aan de rector was om te benadrukken dat alles heel anders had kunnen worden aangepakt. Wat er nu gebeurt is dat mensen uit elkaar gespeeld worden en zich onveilig voelen.

‘Ik denk niet dat dat de bedoeling was van het universiteitsbestuur, maar ik geloof dat ze naar de verkeerde stemmen luisteren.’

U had daarvoor al ontslag ingediend. Waarom?
‘Ik moet allereerst zeggen dat ik een fantastische nieuwe kans gekregen heb aan Aston University in Birmingham. Het geeft me veel ruimte om wat op te bouwen, mezelf uit te dagen en om mijn carrière verder te ontwikkelen.' 

‘Maar er was ook een grote push-factor bij mijn vertrek. Sinds de gebeurtenissen van 7 oktober is de stemming op de campus veranderd. Het viel me op dat de reactie van de universiteit heel anders was dan toen Rusland Oekraïne aanviel. Toen was er een idee dat we iedereen moesten samenbrengen om wat te doen, of het er in ieder geval over te hebben.

‘De reactie op wat er nu in Israël en Palestina gebeurt is heel anders. Alle discussie wordt gesmoord. We zijn een internationale universiteit, en we zouden openlijk over internationale issues moeten reflecteren. Daar hint de naam van mijn faculteit ook al naar: global affairs. Maar dat gebeurt niet.’

Wat gaat er dan verkeerd?
‘De universiteit had de kans om verschillen tussen groepen te overbruggen, maar in plaats daarvan zijn die door nietsdoen en onkunde vergroot. Vervolgens schuiven ze alle schuld af op studenten die boos zijn, zich machteloos voelen, en juist nu het gesprek aan willen gaan over gevoelige en actuele onderwerpen.

‘Het is onze taak als docenten om ervoor te zorgen dat die discussies plaatsvinden, maar het blijkt enorm moeilijk te zijn om daar binnen de universiteit ook maar enige ruimte voor te scheppen. Mensen moeten hun gevoelens en gedachten kunnen uiten, maar nu zijn we alleen bezig met spreekwoordelijke stenen naar elkaar te gooien.

‘Misschien ben ik geradicaliseerd door wat ik online heb gezien, en ik ben als onderzoeker van racisme, extremisme en conflicten zeer bewust van mijn eigen bias, maar ik heb nog nooit zoiets afgrijselijks gezien als wat er nu in Gaza gebeurt. En dan is er de stilte, het gebrek aan actie overal. Geen wonder dat onze studenten boos zijn en gehoord willen worden. Zij zijn onze toekomst. Het is alleen maar passend dat zij zich uitspreken.’

Wat zou het universiteitsbestuur dan beter kunnen doen?
‘Ik ken de bestuurders niet persoonlijk, maar het lijkt alsof ze vastzitten in hun denkbeelden en daar niet uit kunnen breken. Ik weet niet of de universiteit dapper genoeg is om toe te geven dat er fouten gemaakt zijn, maar daar zijn we nog niet. De boodschap is nog steeds heel smal, studentenprotesten worden voornamelijk gezien als veiligheidsrisico. Maar protest is juist onderdeel van het universitaire leven. Dus ik zou ze willen zeggen dat ze studenten juist als toegevoegde waarde moeten zien, in plaats van als vijand.’

Hoe verklaart u die reactie?
‘Ik denk dat ze het gewoon niet weten. Ze gaan gewoon op hun handen zitten en doen zo weinig mogelijk. Dat zien ze als de veilige optie, terwijl het de verkeerde optie is. De onrust gaat niet weg.'

‘Ik wil niet eens dat de universiteit een standpunt voor of tegen inneemt, maar dat ze op zijn minst erkent wat er gebeurt, dat er verschillende stemmen zijn binnen de universiteit en dat we die discussie gaande moeten houden.

‘Ik zou het fantastisch vinden als kritische stemmen zouden samenkomen in een academische, intellectuele discussie gericht op de gemeenschap en op beleid. Er zijn zo veel invalshoeken die je kan kiezen dat er altijd wel wat gemeenschappelijke grond te vinden is tussen groepen. Van daaruit zijn er zoveel kansen om allianties tussen Joodse, christelijke en islamitische gemeenschappen te bouwen, en juist dat is niet gebeurd.’

‘Ik snap dat het moeilijk is om de universiteit te besturen. Het is een erg oud instituut en het bestuur moet bij elke beslissing 450 jaar aan geschiedenis meewegen. Er zijn veel stemmen die om aandacht vragen en veel conflicterende belangen die moeten worden afgewogen. Maar in dit geval is er duidelijk een gebrek aan autoriteit en zichtbaarheid geweest vanuit de top.’

Gaat u de universiteit missen?
‘Zeker, de universiteit is een gedegen instituut met veel goede mensen. Ik ga mijn fantastisch slimme studenten missen die me de beste vragen stelden. Zij lieten mij nadenken en op onderzoek uitgaan. Ik ga de excellente academici missen met wie ik veel goede gesprekken heb gevoerd. De universiteit gaat nog veel aan hen hebben. Ik hoop dat mijn collega’s de strijd voort kunnen zetten. Ik wens ze veel succes en ik hoop dat ze de universiteit trots kunnen maken. Ik voelde me altijd trots dat ik kon zeggen dat ik aan de Universiteit Leiden werkte. De universiteit gaf me een thuis en veel mogelijkheden. Maar ik ben ook blij dat ik na 15 maanden waarin ik me onzeker en onveilig voelde een nieuwe kans elders heb gekregen.

‘Den Haag heeft als stad veel pluspunten en ik heb het hier zeven jaar zeer naar mijn zin gehad. Het strand is dichtbij, je kan er goed eten, en het heeft goede verbindingen. En voor iemand als ik, die werk boven alles stelt, is het heel fijn om op vijf minuten lopen van de universiteit te kunnen wonen.

Heeft u een antwoord gekregen op uw brief aan de rector?
‘Nee. Is dat gebruikelijk dan? Ik zou er graag een krijgen, of een kans om met het universiteitsbestuur te spreken. Ik weet niet eens of ze weten dat ik besta.’