English
Zoeken
Digitale krant
App
Menu
Voorpagina Achtergrond Wetenschap Studentenleven Nieuws Cultuur Columns & opinie Podcast  

Menu

Categorieën

  • Voorpagina
  • Achtergrond
  • Wetenschap
  • Studentenleven
  • Nieuws
  • Cultuur
  • Columns & opinie
  • Podcast

Algemeen

  • Archief
  • Contact
  • Colofon
  • App
  • Digitale krant
  • English
Wetenschap
Kan een ‘twijfelknop’ nepnieuws bestrijden?
Een vrouw toont een foto van haar zoon die is vermoord door een woedende menigte in het Indiase dorp Kolgaon, 2018. Foto Altaf Qadri/AP/Hollandse Hoogte
Anoushka Kloosterman
donderdag 13 februari 2020
Onderzoek suggereert dat een ‘twijfelknop’ effectief kan zijn tegen verspreiding van nepnieuws op WhatsApp.

Als het gaat om nepnieuws, heeft WhatsApp een probleem: de berichten zijn versleuteld, dus niemand heeft zicht op wat er allemaal wordt verspreid - zelfs WhatsApp zelf niet.

Dat klinkt fijn, als je houdt van privacy en niet wil dat Mark Zuckerberg je berichtjes kan lezen. Maar het nadeel is dat er geen zicht is op geruchten die zich via de appgroepen verspreiden. Dus van bovenaf is er geen enkele manier om nepnieuws te bestrijden met bijvoorbeeld factcheckers, zoals Facebook probeert.

Dat kan dramatische gevolgen hebben. Er kan paniek of massahysterie ontstaan door ongefundeerde geruchten. In India had dit fatale gevolgen: er vielen 46 doden en 43 gewonden bij de zogeheten ‘WhatsApp lynchings’ in 2017 en 2018, een serie lynchpartijen als gevolg van fake news over kidnapping en pedofilie dat zich via appgroepen verspreidde.

Encryptie

‘Mensen houden van encryptie’, zegt onderzoeker Simon Chauchard, die sinds kort in Leiden werkt als universitair docent politieke wetenschappen. ‘Maar het is ook problematisch, want er circuleren geruchten waarop je geen zicht hebt.’

Hij deed met collega’s onderzoek – met een beurs van Facebook – naar nepnieuws op WhatsApp. Onder zo’n vijfduizend Indiase respondenten keken ze hoe effectief het is als gebruikers zélf elkaar op nepnieuws wijzen. ‘Er is eigenlijk geen andere manier om nepnieuws op WhatsApp tegen te gaan, behalve gebruikers die tegen elkaar zeggen: “Nee, dit klopt niet.”

‘Wat interessant is: uitgebreide correcties zijn niet efficiënter dan korte reacties. Het maakt niet uit hoe verfijnd de correctie is. Niet dat dit in de praktijk heel vaak gebeurt – mensen nemen niet de moeite om bronnen te zoeken en iets langs te schrijven. We can’t be bothered. Maar wij lieten zien dat zelfs als dit wel zo was, het niet uit zou maken.

‘WhatsApp is in trouble in India. Er is een groot probleem met desinformatie’

‘Onze aanbeveling is dat WhatsApp het zo makkelijk mogelijk moet maken om te zeggen dat het niet klopt. Een van de ideeën daarbij is een soort twijfelknop, net als een ‘like’-knop. Dat zou makkelijk moeten zijn om te maken. Ik experimenteer nu met een knop in de vorm van een rode vlag, die ik erin photoshop om te kijken hoe mensen erop reageren.’

Trouble

India heeft de meeste WhatsAppers ter wereld. Chauchard schat zo’n vierhonderd miljoen – een derde van de bevolking. ‘Honderd procent van de smartphonegebruikers heeft het, en gebruikt het de hele dag door. ’s Ochtends, rond een uur of acht of half negen, komen de servers in de problemen omdat iedereen erop zit. Maar WhatsApp is in trouble in India. Er is een groot probleem met desinformatie.’ Van politici bijvoorbeeld, maar ook ‘etnisch getinte’ geruchten die soms aanzetten tot geweld.

Het idee van de twijfelknop sloeg daarom aan op sociale media, en op Indiase nieuwssites. ‘Het onderzoek is nog niet gepubliceerd’, benadrukt Chauchard. ‘Maar we hadden het erover op Twitter, en toen ontplofte het. We kregen heel enthousiaste reacties: ‘Researchers found a way to cure WhatsApp!’, dat soort dingen.’

‘We zeggen niet dat dit een cure is. Want het kan er ook toe leiden dat mensen zeggen ‘dit klopt niet’ over dingen die wel waar zijn, en dan hebben we nog grotere problemen.’

Deel dit artikel:

Lees ook

Wetenschap
Niet iedere ontvoering van een kind is dat ook
Rechters oordelen soms te snel dat er sprake is van ontvoering van kinderen, zegt jurist Simona Florescu. ‘Er ontstaat dus een vacuüm in de wet, waarvan kinderen de dupe worden.’
Wetenschap
Er stroomt een nieuwe rivier door Leiden (bij de biologen op de zevende verdieping)
Wetenschap
Je ziet nooit niets: één foton in een zee van duisternis
Wetenschap
Kokerjuffers zijn plasticjuffers geworden
Wetenschap
Prof ziet niets in verbod op social media: ‘De jeugd is veerkrachtig genoeg’
Download nu de Mare app voor je mobiel!
Downloaden
✕

Draai je telefoon een kwartslag, dan ziet onze site er een stuk beter uit!