‘Mama, ik vind die mensen een beetje eng’, zegt een meisje van een jaar of zes. Ze kruipt dichter tegen haar moeder aan. Ook de volwassenen zijn er niet helemaal gerust op, zo’n kluitje van in het zwart gehulde mensen met maskers van de terroristische bommenlegger Guy Fawkes. ‘Je mag ook geen helm op in ’t openbaar’, zeggen ze hardop.
Het grootste gedeelte van het winkelend publiek in de Haarlemmerstraat loopt zaterdag dan ook met een boogje om de activisten van Anonymous for the Voiceless heen. ‘Die mensen hebben enge filmpjes’, zegt een moeder, na een snelle blik op de schermpjes die de gemaskerde mensen omhoog houden. Te zien: een duidelijk gestrest varken dat in een stang blijft happen. Een schaap in een slachthuis dat probeert te vluchten, maar toch spartelend aan haar achterpoten wordt opgehangen. Een lopende band met een eindeloze hoeveelheid jonge kuikentjes die de hakselaar in gaan.
‘Dit is geen exces. Dit is niet in een raar exotisch buitenland. Dit is de alledaagse Nederlandse praktijk’, legt organisator Lea Goodett uit aan een koppel dat wel blijft staan. De ‘Cube of Truth’ van gemaskerde schermophouders wordt omsingeld door actievoerders die de maskertjes om hun bovenarmen dragen. Wie belangstelling toont voor de beelden, wordt aangesproken.
Een blond meisje met een beugel vertelt dat ze op het nieuws had gezien hoe varkens levend werden gekookt in een slachthuis, en dat ze toen moest huilen. Maar ja, haar ouders willen vlees eten. ‘Ik heb een kaartje voor je’, krijgt ze te horen. ‘Met een veggie challenge, die je samen met je ouders kan doen. Als je alleen maar zegt “wil ik niet”, roep je weerstand op, maar zo maak je er iets positiefs van.’
Voor filosofiestudent Tobias den Haan is het de eerste keer dat hij meedoet met zo’n actie. Hij is er om het publiek aan te spreken: ‘Als mensen een reactie geven op de beelden gaan we er even over praten. Ze komen nog best vaak op ons af. En alleen dan spreken we ze aan, we trekken niemand aan zijn jasje ofzo.’
De zwarte kleding en maskers moeten benadrukken dat het uitsluitend om de beelden gaat, en niet om de mensen, legt hij uit. ‘Zo kunnen ze ook ongestoord naar de beelden kijken. Iemand houdt dat scherm vast, dus anders voel je je misschien bekeken als je dichtbij komt staan.’ Goodett: ‘Het werkt wel, als ik zie hoeveel mooie gesprekken er ontstaan. Als je hier als een Plain Jane gaat staan, val je ook niet op.’
Den Haan praat met voorbijgangers over de omstandigheden in slachthuizen - ‘die dieren ruiken de dood, dus ze weten dat er iets mis is’ - en over zijn veganistische levensstijl. ‘Mensen zijn verrast. Ze weten er meestal wel van, maar om het echt te zien, dat is heel wat anders’, zegt studiegenoot Tamar Tros (19), die ook voor het eerst meedoet. ‘Zelf kom ik uit Friesland, dus ik heb genoeg boerderijen gezien. Het is niet overal zo erg als op de beelden, maar toch worden ook die dieren gebruikt. Daar draait het om: hoe wij als mensen met dieren omgaan.’
Stuiten ze nooit op weerstand? Den Haan: ‘Een oudere man liep zwaaiend met een net gekochte fazant langs, maar daar trek ik me niet zoveel van aan.’ Hij haalt er glimlachend de schouders over op. Tros: ‘We proberen ook niet te overtuigen, maar te informeren. En het is vreedzaam. Ik zou me nooit aansluiten bij activisten die met geweld iets proberen te bereiken.’
Anonymous for the Voiceless ontstond in 2016 in Australië, en telt nu 950 chapters. In Nederland zijn er in dertig steden cubes te zien van de organisatie. Het doel? ‘Alle gebruik van dieren te stoppen’, vat Goodett het samen.
Den Haan: ‘Kijk, als je rundvlees eet, is er logischerwijs een koe voor doodgegaan. Maar voor eieren en melk sterven ook dieren. Dat wordt vaak vergeten. We lieten bijvoorbeeld ook een filmpje zien van een kalfje dat wordt weggehaald bij een koe. De moeder is zichtbaar overstuur, op haar manier aan het huilen. Mensen schrikken daar wel van.’
Goodett: ‘Vegetariërs? Daar heb ik niet zoveel aan, eigenlijk. Hooguit als eerste stap. Jij ziet hier mensen lopen, maar ik zie dode dieren. Leren schoenen daar, wol daar, vlees als tussendoortje. Er is zoveel dierenleed, en dat gebeurt omdat mensen hun ogen ervoor sluiten.’
‘Ik weet honderd procent zeker dat het probleem allang weg zou zijn als mensen dit soort filmpjes moesten kijken voor ze een aankoop zouden doen. Weet je? Ik ga ook liever televisie kijken op mijn vrije zaterdag. Maar als ik ook maar één iemand kan overtuigen vandaag, was dat het waard. Zonder herrie komt er geen verandering.’
Door Bart Braun en Susan Wichgers