‘Als kind was ik vooral bezig met het klimaat en dierenleed’, zegt masterstudent internationale betrekkingen Baukje Harmsma (26) die maandag spreekt op de eerste van een serie Just Peace Dialogues in Wijnhaven en meedoet aan de NAVO Tegentop. ‘Mijn eerste protest was voor het behoud van de plaatselijke cultuurvereniging. Ik was elf en niet erg bezig met oorlog.’

'Op mijn zeventiende werd ik lid van GroenLinks en hield ik me voornamelijk bezig met diversiteit, dekolonisatie en racisme. Pas na de Russische aanval op Oekraïne kreeg ik meer aandacht voor vredesprocessen en militarisme.

‘Ik maak deel uit van de beweging LinksBoven binnen GroenLinks-PvdA die zich onder andere inzet voor anti-militarisme en anti-imperialisme. Bij partijcongressen dienen we moties in waarin we oproepen tot een dialoog. Ik ben naar voren geschoven in dat debat door de anderen vanwege mijn studie: “Daar weet jij vast het meest vanaf.”

‘Ik vind het heel erg kwalijk als mensen vredesactivisten neerzetten als: “Jij bent voor Poetin.” Hij is absoluut de bad guy. Na de inval was ik een van de initiatiefnemers van een protest bij de Russische ambassade.’ Harmsma laat een tatoeage van een vredesduif op haar arm zien.‘Ontworpen en gezet door de Oekraïense activist Valeria in de stijl van Picasso.’

Wat moet er volgens jou veranderen?
‘Wereldleiders maken ons bang: haal noodpakketten in huis en bereid je voor op oorlog. Het is belangrijk om daar iets tegenover te zetten, gebaseerd op collectieve en inclusieve veiligheid in de hele wereld, niet op vijandsbeelden.

‘Er is een visie op de korte termijn nodig om oorlogen te stoppen, maar ook een visie om langdurige vrede te realiseren. Omdat wereldmachten niet het initiatief nemen tot ontwapening, moeten burgers wereldwijd daarop aandringen.’

Wat moet er als eerste gebeuren om de oorlog in Oekraïne te stoppen?
‘Op korte termijn moet er een echte dialoog tussen staten komen, ook tussen Rusland en Oekraïne. Dat gesprek is noodzakelijk om vrede mogelijk te maken. Staatshoofden focussen op dit moment niet op vrede, maar op oorlogen winnen.

‘Heel kwalijk is dat het internationaal recht steeds vaker wordt geschonden, ook door Amerika en NAVO-bondgenoten. Rusland doet dat al decennia. Als ik hier protesteer tegen Poetin, boeit hem dat uiteraard niets. Ik heb meer invloed op wat mijn staat doet. Voor mij is het versterken van internationaal recht heel erg belangrijk.’

Als er elke nacht kruisraketten vallen die slachtoffers maken, is het moeilijk om tot een gesprek te komen.
‘Dat is heel lastig. Maar blijven praten is belangrijk, ook al is dat makkelijk gezegd vanuit een veilig huis in Nederland. Dialoog kan escalatie voorkomen. Want een van de grootste problemen is juist dat het steeds verder uit de hand loopt. Het gaat dan niet alleen om de Oekraïne-oorlog maar ook om Israël, Iran, Amerika, India en Pakistan. Dat zijn conflicten die kunnen leiden tot de inzet van nucleaire wapens.’

Is een dialoog met Poetin überhaupt mogelijk?
‘Het moet voor de wereldveiligheid. Ik zeg niet: laat Poetin een pinky swear doen dat hij vrede wil en laat het daarbij. Feit is dat Rusland Oekraïne heeft aangevallen maar de NAVO-staten moeten ook kritisch kijken naar hun eigen rol in het creëren van deze onveilige situatie.’

De defensie-uitgaven moeten juist naar vijf procent van het BBP.
‘Het idee is dat we Oekraïne moeten helpen, want ze beschermen onze normen en waarden. Als je zegt dat de soevereiniteit van Oekraïne wordt geschonden en daarom steun noodzakelijk is, heeft dat een heel andere lading dan de boodschap dat zij vechten voor onze vrijheid. Als je die link legt, gaan mensen veel sneller mee in het verhogen van defensie-uitgaven.

‘Dat narratief moet echt doorbroken worden. Ik ben niet tegen Oekraïne tot op zekere hoogte steunen. We moeten echter geen clusterbommen en dergelijke leveren zodat ze die op Rusland kunnen gooien. Het militarisme wordt nu gevierd alsof het een feestje is. Puur qua uitgave vind ik het gewoon gestoord.’

De angst is dat Rusland het niet bij Oekraïne laat.
‘Mogelijk, maar steeds meer wapens kopen is geen oplossing. De theorie van afschrikking faciliteert alleen maar een wapenwedloop. Je komt steeds verder van Rusland af te staan, waardoor het risico op escalatie juist groter wordt.’

Ben je helemaal tegen de wapenindustrie en -handel?
‘Als markt zeker. De wapenindustrie investeert, lobbyt en verdient aan verschillende kanten van conflicten. Er zijn mensen die naar Europa vluchten omdat hun leven bedreigd wordt door soldaten met wapens van Europese en vooral ook Amerikaanse fabrikanten. Diezelfde industrie bewapent instanties zoals Frontex die deze vluchtelingen tegen moeten houden.

‘Ik zou natuurlijk het liefst zien dat er helemaal geen wapens meer gemaakt worden. Voorlopig is dat niet mogelijk. De industrie moet in de tussentijd volledig worden genationaliseerd. Verbied winst op wapens, dan haal je het economische belang eruit.’

‘Sommigen willen het sturen van wapens helemaal stopzetten. Ik vind echter wel dat mensen het recht hebben op zelfverdediging. Maar ik ga niet de straat op voor meer wapens voor Oekraïne.’

Frans Timmermans wil meer defensie-uitgaven. Ben je voorstander van de fusie GroenLinks-PvdA?
‘Dat botst inderdaad. Timmermans is natuurlijk onze partijleider, maar niet dé partij. Er zijn echt wel verschillende geluiden, ook vanuit de PvdA-hoek met Jan Pronk, die hoor je veel minder. Ik ben tegen een fusie die niet op inhoud gedreven is. We moeten echt belangrijke gesprekken hebben over de basisbeginselen van de nieuwe partij. Hoe worden die verschillende geluiden gehoord?’

Zou je in dienst gaan?
‘Ik heb geen dienstplichtbrief gehad, maar ik zou weigeren.’

Wat vinden je medestudenten van je standpunten?
‘Ik word niet neergezet als een gekkie. Het gesprek met elkaar is altijd mogelijk. Een groot deel van hen is het tot op zekere hoogte met me eens. Zeker als het gaat om mijn waarschuwing over escalatie en mijn oproep tot terughoudendheid.’

Just Peace Dialogue deel 1: Imagining Peace, Wijnhaven, maandag 16 juni,
16.00 uur, gratis, wel online inschrijven.

De NAVO-Tegentop is op 21 en 22 juni. Baukje Harmsma is betrokken bij de Jongeren Vredesconferentie in Den Haag, De Haagse Hogeschool (23-24 juni)