Terwijl ik dit stuk voor u schrijf, beste lezer, bevind ik mij niet op mijn vaste stek in het Leidsche maar in een voorstad van Sacramento. Ik heb mij, nobel als ik ben, opgeofferd om een maand door te brengen in het zonnige Californië. Cue, All The Leaves Are Brown-soundtrack.

Samen met een collega ben ik uitgenodigd om mee te kijken op een charter school in de buurt. Charters verkeren in het administratieve limboland tussen publieke en private scholen en hebben meer vrijheid om te spelen met hun curriculum. Deze school leidt hun leerlingen – of scholars zoals ze die hier noemen – op in de traditie van de great books.

Wij kijken mee met een groep zesdeklassers – of twelfth graders zoals ze die hier noemen – die nu Paradise Lost van Milton lezen. Geen lichte kost, dat zullen de studenten Engels in Leiden kunnen beamen. Hier leer je niet over Plato, je leest hem direct in vertaling. Je leert van hem.

Vanaf de kleuterschool worden de scholars onderwezen door middel van het socratisch gesprek. Vraag, antwoord, wedervraag, antwoord en dat tot het einde van de les. Volg deze methode twaalf jaar lang en je krijgt een groep leerlingen die moeiteloos hun gedachten kan articuleren.

De scholars die ik spreek bereiden zich voor op de universiteit. Net als hun leeftijdsgenoten in Nederland kijken ze er reikhalzend naar uit. Ze voelen dezelfde prikkelende mix van spanning en nervositeit voor wat komen gaat. Hoe zal het mij vergaan ver van familie en vrienden? Hoe verhoud ik me tot een nieuwe omgeving met nieuwe regels?

Over één ding maken ze zich geen zorgen: academisch zullen ze het wel redden. Ik geef ze geen ongelijk. Vergeleken met Nederlandse zesdeklassers hebben ze een gigantische voorsprong. Deze leerlingen zijn gewend om veel te lezen, essays te schrijven en hun gedachten helder te formuleren. Inmiddels is dat voor hen een tweede natuur geworden.

Ondertussen lopen wij achter de feiten aan. Docenten aan universiteiten luiden al langer de noodklok. In december 2020 kon u in deze krant een treffend profiel lezen van het type student dat als eerstejaars aankomt. Juist de basisvaardigheden lezen, schrijven en denken, zijn zienderogen achteruitgegaan. De universiteit bedient zich ondertussen van kunstgrepen als de taaltoets of extra aandacht voor academische vaardigheden.

Maar waarom niet eerder beginnen? Zouden we niet het probleem bij de wortel moeten aanpakken en ons middelbare schoolonderwijs terug naar de basis halen? Blijkbaar is het niet onmogelijk, ook in tijden van TikTok en Netflix.

Onderwijs draait om meer dan alleen het halen van het centraal examen. In de woorden van een leerling hier in Californië: ‘Ik heb het gevoel dat de focus hier ook ligt op het opbouwen van je persoonlijkheid.’

Laat het op onze scholen minder draaien om meetbare resultaten en des te meer om het kweken van studenten die kunnen luisteren, schrijven en spreken.

Geef ze mee dat leren in de eerste plaats een grondhouding is en laat ze die vervolgens cultiveren. Duw ook onze scholieren wat vaker Plato in de handen, het zou zomaar het begin kunnen zijn van een levenslange liefde, of in het ergste geval een sterkere generatie studenten.

Omar Ghaly is student Egyptologie