‘Wie gaat dit nou lezen?’

Daniela Perenyi zit gehurkt naast een enkele afvalbak in de gang van het Kamerlingh Onnes Gebouw (KOG). Onder het oranje deksel staat op heuphoogte in het klein iets geschreven - vandaar dat ze moet hurken.

Het lijkt erop dat deze bak bestemd is voor plastic en drankkartons, concludeert Perenyi, masterstudent klinische neuropsychologie en projectmedewerker voor het Leiden University Green Office (LUGO), een platform voor het bevorderen en integreren van duurzaamheid aan de universiteit.

In het restaurant van het KOG is de afvalscheiding iets beter geregeld. Drie gekleurde vuilnisbakken staan netjes bij elkaar als één geheel. Iedereen die wel eens op de universiteit rondloopt, is bekend met het kleurensysteem: oranje voor plastic en drankkartons, groen voor organisch afval en grijs voor restafval.

Op de bakken staan zowel tekst als afbeeldingen om mensen bij het scheiden te helpen. Perenyi is tevreden met de opties en de kleuren, maar zou graag wat meer uitleg zien. Het verschil tussen de oranje en grijze bakken is namelijk nog steeds onduidelijk.

Vroeger stonden de bordjes bij afvalbakken vol met tekst, maar tegenwoordig hebben de meeste restaurants op de universiteit een minimalistischere stijl. Vuilnisbakken zoals die in de KOG-kantine zijn ook te vinden in de restaurants van Gorlaeus, Van Steenis, Lipsius en Pieter de la Court.

Het restaurant van het Snellius-gebouw is een uitzondering. Hoewel alle drie de bakken daar aanwezig zijn, zijn de groene en oranje bakken afgedekt. Gasten hebben dus geen andere optie dan alles in de grijze restafvalbak te gooien.

‘Ik snap gewoon niet waarom er zoveel verschillende bakken zijn’, zucht Perenyi terwijl ze wijst naar een paar kleine vierkante bakken en een ongelabelde prullenmand naast een kopieermachine. Verderop staan hier en daar wat grijze restafvalbakken en oranje bakken voor plastic en drankverpakkingen door de gangen verspreid. Perenyi loopt langs een groepje lunchende studenten in een afgelegen hoekje van de gang en neemt een kijkje in een grijze bak. ‘Er wordt niet alleen in de kantines gegeten’, merkt ze op. ‘Deze grijze bak zit vol bananenschillen en organisch afval. Dat zou gescheiden kunnen worden.’ Maar zonder groene bak in de buurt is het niet vreemd dat organisch afval bij het restafval belandt.

Niet alleen in het KOG worden bakken op verschillende manieren aangeduid en geplaatst. Ook in andere universiteitsgebouwen staat hier en daar een grijze restafvalbak of een oranje bak voor drank- en plasticverpakkingen. Vaak staan die bakken niet naast elkaar.

In het Gorlaeus is het nog ingewikkelder: behalve de gelabelde grijze en oranje bakken staan daar ook metalen bakken zonder aanduiding. Het is niet duidelijk wat voor afval daarin moet.

Verwarrend

Waar bakken worden geplaatst en hoe ze worden gelabeld, heeft gevolgen voor de afvalscheiding. Vorig jaar deed LUGO een steekproef aan de faculteit Geesteswetenschappen. Ze vonden ‘behoorlijk wat materiaal tussen het restafval dat eigenlijk gerecycled had moeten worden.’

Dat afvalscheiding verwarrend kan zijn, is begrijpelijk. Terwijl Perenyi door het KOG loopt, telt ze minstens vier soorten bakken in verschillende vormen en met verschillende labels voor verschillende soorten afval. Als alle faculteiten hun afvalbakken op dezelfde manier zouden plaatsen en er duidelijke instructies waren, zou het voor studenten en personeel gemakkelijker worden om hun afval goed te scheiden.

Groene stroom

Waar komt het afval na al dat sorteren terecht? Op de website van de universiteit staat beschreven dat het plastic wordt gebruikt om nieuwe flessen van te maken of als grondstof voor de bouw. Organische resten wordt voornamelijk ingezet om groene stroom op te wekken. Restafval kun je vergelijken met de optie ‘geen van bovenstaande’ bij een meerkeuzetoets en is het minst milieuvriendelijk. Dit wordt verbrand om energie op te wekken.

Mare sprak met schoonmaakmedewerkers van de universiteit die bevestigden dat afval uit de verschillende bakken op verschillende manieren wordt verwerkt. Eerst wordt alles verzameld uit de bakken in elk gebouw en gesorteerd in gekleurde containers. Vervolgens wordt het opgehaald door afvalverwerkingsbedrijf Renewi of een ander gespecialiseerd bedrijf. Dit is een duidelijke verbetering ten opzichte van een paar jaar geleden.

In 2018 schreef Mare dat, ondanks de verschillende gekleurde bakken, de inhoud van de oranje bakken – toen nog aangeduid als PMD – samen met het grijze restafval op ‘één grote hoop’ terechtkwam.

Aangezien het afval zo grondig wordt gesorteerd, zou je denken dat de universiteit die verschillende categorieën zou willen meten. Maar het Jaarverslag van 2023 en het Duurzaamheidsverslag van 2022 noemen alleen ‘restafval’ en ‘papier en karton’ en zeggen niets over afval uit de oranje en groene bakken.

Volgens universiteitswoordvoerder Mischa van Vlier gaat de universiteit hier verandering in brengen. Vanaf 2024 zal het jaarlijkse Duurzaamheidsverslag meer afvalcategorieën behandelen, al gaf Van Vlier niet aan welke specifieke categorieën zullen worden toegevoegd.

Daarnaast streeft de universiteit er ook naar om het afval per gebruiker tussen 2019 en 2027 met 25 procent te verminderen. ‘Wat nog beter is dan afval scheiden, is helemaal geen afval produceren’, zegt Van Vlier. Op veel manieren wordt geprobeerd afval te verminderen.

Billie Cups

In 2022 werkte LUGO bijvoorbeeld mee aan een pilotproject waarbij wegwerpbekers werden vervangen door herbruikbare Billie Cups aan de rechtenfaculteit. In 2023 werd deze verandering universiteitsbreed doorgevoerd. Inmiddels is bij alle koffieautomaten aan de universiteit een herbruikbare beker nodig. Sindsdien is naar schatting al 20.000 tot 25.000 kilo aan papieren bekers bespaard, het gewicht van ongeveer 18 auto’s.

Ook zijn er speciale bakken voor papieren handdoeken geïnstalleerd in de toiletten, zodat gebruikte papieren handdoeken kunnen worden gerecycled tot nieuwe papieren handdoeken.

Het zijn positieve stappen richting een duurzame universiteit, maar volgens de studenten bij LUGO, onder wie Perenyi, is er wel behoefte aan betere communicatie. Op de vraag wat voor verandering ze zou willen zien op het gebied van afvalbeheer aan de universiteit, antwoordt Perenyi: ‘Meer duidelijkheid over welk type afval in welke bak hoort.’