Op de sociëteit van Minerva druppelen aan de lopende band kiezers binnen. Op de eerste verdieping van de studentenvereniging zijn vanochtend in alle vroegte stemlokalen neergezet.

‘We waren vanochtend om half zeven met acht mensen aanwezig om het stembureau klaar te zetten’, vertelt bestuurslid Tommy Bohlander. De benodigde spullen zijn dinsdagavond door de gemeente bij de sociëteit geleverd. ‘Dit jaar hebben we niet één maar twee stemlokalen. Het was twee jaar geleden erg druk, en we hebben de ruimte.’

Om half acht konden de eerste kiezers er stemmen, tot vanavond negen uur. ‘Daarna zenden we in de borrelzaal de exitpolls uit voor onze leden.’

Een vader en zoon lopen de brede trap op naar de stembus. ‘Ik wilde mijn vader even de binnenkant van Minerva laten zien’, vertelt Rotterdams geneeskundestudent Marnix, die nog in Leiden woont. ‘Dit pand is wel wat groter dan Laurentius in Rotterdam, waar ik lid ben.’

Ter voorbereiding heeft hij de debatten gekeken en sociale media gevolgd. ‘En ik heb de Stemwijzer gedaan, maar daarvan werd ik niet veel wijzer.’ De keuze was moeilijker dan hij van tevoren dacht. ‘Uiteindelijk heb ik meer op de persoon dan de inhoud gestemd: Bontenbal.’ Zijn vader heeft gestemd op Brekelmans, de nummer drie van de VVD. 

Verbinding

Aan de andere kant van het politieke spectrum zit Leids student rechten Jet. Zij gaat voor de SP. ‘Het was best lastig, maar mijn zus heeft geholpen bij het maken van de keus’, vertelt ze. ‘Ik ben er nu zeker van.’ Ze kiest voor de nummer acht op de lijst, Sunita Biharie.

Dan komt Minervaan Bram aangelopen. Hij heeft niet alleen online stemwijzers ingevuld en partijprogramma’s gelezen: ‘Ik heb ChatGPT gevraagd wat de belangrijke speerpunten van de partijen zijn. Aan de hand daarvan heb ik gekozen voor Rob Jetten van D66. Ik heb vooral op inhoud gestemd.’

Ook Minervavoorzitter Douwe Rutgers heeft zijn stem inmiddels uitgebracht. Hij vroeg zichzelf af wie hij een goede landsbestuurder vindt. ‘Ik ben uitgekomen op Henri Bontenbal, hij is van de christendemocratie en van de verbinding. Dat is wat ik hier op de vereniging ook elke dag probeer te doen.’ 

Grappend vraagt Rutgers of de verslaggever hoopt dat het gaat regenen. ‘Dan komen er minder PVV-stemmers opdagen.’

In de gymzaal van basisschool Leimundo, net buiten het centrum, controleert student pedagogische wetenschappen en stembureaulid Sarah van der Donk (21) stempassen. Deze ochtend heeft ze ook zelf haar stem uitgebracht in het bureau.

‘Toen om half acht het stembureau openging kwam er een vlaag aan mensen langs, ook veel die hun kinderen bij de basisschool kwamen afzetten. Sinds negen uur is het niet echt druk meer. Volgens mij zijn er tot elf uur iets van tweehonderd mensen langs geweest.’

Van tevoren moest Van der Donk een online module volgen over de procedures van het stembureau: ‘Dat was niet moeilijk. Ik had vanochtend wel iemand met een verlopen ID-kaart en toen moest ik even nadenken of dat nou mocht. Maar je ID-kaart mag tot vijf jaar verlopen zijn en dan mag je er nog mee stemmen.’

Bovenste bolletje

In de rij voor het stembureau in het Rijksmuseum van Oudheden staat masterstudent journalistiek en nieuwe media Annelies. ‘Het wordt Partij voor de Dieren. Ik ben een one-issue-stemmer. Voor mij is natuur het belangrijkste en ik vind dat daar te weinig aandacht voor is. PvdD is de partij die dat het meest representeert in de Tweede Kamer.’

Ze gaat stemmen op de nummer drie van de partij, Christine Teunissen. ‘Ik vind haar stijl nice.’

‘Vorige keer heb ik VVD gestemd, maar nu werd het CDA’, vertelt rechtenstudent Ernst. ‘Ik geloofde het niet meer zo bij de VVD. Ik heb op nummer 30 gestemd. Een vrouw, die uit Leiden komt en ook voor de universiteit werkt. Dat vond ik grappig.’

 Verpleegkundestudent Jasper: ‘Ik heb me er eigenlijk weinig in verdiept, ik heb lekker een stemwijzer ingevuld. Bij de partij die daar uitkwam heb ik het bovenste bolletje ingevuld. En dat was eigenlijk mijn keuze. Het was een andere partij dan bij de vorige verkiezingen, maar welke partij dat is hoeft de rest van Nederland niet te weten.’

 ‘Het was wel een beetje een moeilijke keuze’, zegt Odile, student film- en literatuurwetenschap. ‘Ik heb vanmorgen nog wat opgezocht en het is uiteindelijk BIJ1 geworden. Ik heb op de lijsttrekker gestemd, want die heeft de meeste ervaring. Vorige keer heb ik GroenLinks/PvdA gestemd, maar omdat rechtse partijen steeds radicaler worden, wil ik ook een wat radicaler geluid aan de andere kant horen. Grotere partijen kunnen hun idealen nog weleens vergeten. Ik denk dat BIJ1 daar wat strikter mee is.’

Bij het Academiegebouw staan masterstudent bestuurskunde Mees en zijn moeder Yvette. Hij haalt vandaag zijn bachelordiploma geschiedenis op. Ze hebben allebei - ‘met pijn in ons hart’ - op de VVD gestemd, ten koste van D66. ‘Het is een strategische stem’, zegt Yvette, ‘omdat ik de VVD er in een coalitie bij wil hebben.’

Mees vreest dat het ‘überhaupt niet gaat lukken om een coalitie te vormen’, maar zijn moeder is een stuk optimistischer. ‘Ik denk dat het verrassend snel gaat lukken, omdat ze zich er allemaal bewust van zijn dat ze niet meer als kleine kinderen moeten vechten. Als ze het nu verknoeien, vrees ik dat mensen straks moedeloos worden en helemaal niet meer gaan stemmen. Het wordt héél spannend.’