Dat zei ze tijdens het radioprogramma Met het oog op morgen dat zaterdagavond live werd uitgezonden vanuit de Wibar in Leiden.

Van der Leun was uitgenodigd om in gesprek te gaan over de ophef die was ontstaan over de racistische uitspraken van Raisa Blommestijn in het televisieprogramma Ongehoord Nieuws. Blommestijn zei in een item over vermeend zwart racisme waarin YouTube-filmpjes werden vertoond van vechtpartijen: ‘Je ziet dat blanken in elkaar worden geslagen door negers. Dat zien we overigens op grote schaal.’ Blommestijn promoveerde in april aan de rechtenfaculteit.  

‘Wat een afschuwelijke uitzending’, reageerde Van der Leun daarop via Twitter.

Afschuw

Presentator van Met het oog op morgen Simone Weimans wilde van de decaan weten waarom zij publiekelijk die uitlating deed. ‘Blommestijn is niet meer verbonden aan de universiteit, waarom voelde u zich toch geroepen om te reageren?’

‘Het ging om de teneur van de uitzending’, zei Van der Leun. ‘Daarnaast was het ook nog iemand die bij ons is gepromoveerd die die vreselijke woorden zei. Verder zat Paul Cliteur, gepensioneerd hoogleraar van de faculteit, erbij en die liet geen teken van afschuw blijken. Die combinatie vond ik verschrikkelijk. Ik weet dat de hele faculteit dat verschrikkelijk vindt.’ 

Toch heeft ook Van der Leun zich afgevraagd of je daar dan op moet reageren. ‘Er is namelijk academische vrijheid en de vrijheid van meningsuiting. Maar er zijn grenzen aan die vrijheden, namelijk daar waar deze overgaan in discriminatie en uitsluiting.’ 

Na de uitzending liet Van der Leun desgevraagd weten dat de universiteit niet van plan is om maatregelen te treffen tegen Cliteur en Blommestijn. ‘Ik krijg reacties als: “Kun je niet kijken of een doctorstitel kan worden ingetrokken?” Dat is nog nooit gebeurd, als het al mogelijk is.’  

En kan Cliteur nog wel promovendi begeleiden? ‘Steeds als er een incident is hoor je geluiden als “stuur deze persoon de laan uit”. Dat is echter niet de route de wij willen bewandelen.’ 

Van der Leun wil wel scherper stellen wat academische vrijheid nu precies inhoudt. ‘Ik ben er voorstander van dat we dat strakker vastleggen. Er zijn gedragscodes en richtlijnen, maar die zijn wat vaag. Als het niet duidelijk is wat de normen zijn, dan is het ook moeilijker om maatregelen te nemen. Het wordt dan heel subjectief.’  

"Het gangetje"

Tijdens de uitzending wilde Weimans meer weten over het zogeheten ‘gangetje’ in het gebouw van de rechtenfaculteit. ‘Daar zat Cliteur, en hoogleraren Andreas Kinneging en Afshin Ellian zijn daar nog steeds. Dat is een specifieke gang met mensen van rechts-conservatieve snit…’ 

‘Dat klopt niet’, reageerde Van der Leun. ‘Er zit daar van alles en nog wat.’

Bewijs daarvoor is een onderzoek uit 2021 naar Cliteur en de afdeling Encyclopedie van de Rechtswetenschap waaraan hij was verbonden. Hij zou zich niet hebben willen distantiëren van antisemitische uitspraken van Baudet en niets met klachten van promovendi hierover hebben gedaan.  

‘Uit dat onderzoek bleek dat de wetenschappers in “het gangetje” niet op elkaar lijken’, vertelde Van der Leun. ‘Er is een enorme diversiteit aan opinies en politieke achtergronden, er werken ook jonge wetenschappers die nooit naar hun mooie onderzoek wordt gevraagd. Het lijkt echter uniform, omdat altijd dezelfde mensen worden geciteerd.’ 

Ook wilde Weimans weten wat de faculteit doet met medewerkers die ‘in het debat een grens over gaan’.

‘Academische vrijheid gaat gepaard met verantwoordelijkheden’, reageerde Van der Leun. ‘Het probleem is dat mensen elkaar er niet op aanspreken als er een grens wordt overschreden.’ Daarom gaat de faculteit ervoor zorgen dat medewerkers minder met alleen gelijkgestemden praten. ‘We geven jonge wetenschappers en studenten ook meer een stem. Wat vinden zij van het debat en het onderwijs?’

Weimans vond dat vaag: ‘Wat doen jullie dan concreet?’ 

Van der Leun: ‘We vragen aan medewerkers en studenten wat er eventueel anders moet.’  

Signalen opgepikt

‘U houdt een heel positief verhaal’, stelde Weimans. ‘Maar u bent nu zeven jaar decaan en in die tijd is het imago van de faculteit verslechterd. Heeft u bepaalde signalen wel goed opgepikt?’ 

‘Zo’n onderzoeksgroep ontwikkelt zich’, antwoordde Van der Leun. ‘De maatschappij wordt steeds extremer.’ Bovendien ziet de decaan dat het ‘vaker ontploft’ op de universiteiten. ‘Maar mensen zijn vooral in de incidenten aan onze rechtenfaculteit geïnteresseerd, ook omdat politieke kleur daar een rol in speelt.’  

Weimans wilde weten hoe de faculteit haar imago kan veranderen. ‘Ik word niet gedreven door imago, maar door de inhoud,’ aldus Van der Leun. ‘Ik krijg vaak te horen dat we bepaalde personen de mond moeten snoeren of ontslaan. Dan zet je echter de bijl aan de wortels van de academische vrijheid en het lost niets op.’

> zie ook: Reactie Cliteur: ‘Uitzending was absoluut niet racistisch’