De zware bezuinigingen van het kabinet Schoof gaven de 450ste verjaardag van de universiteit een rouwrandje. Eregast prinses Beatrix, Leids alumnus en eredoctor, was geheel toepasselijk in zwart gekleed. Op de zwarte toga’s van rector Hester Bijl en collegevoorzitter Annetje Ottow was het rode vierkanten logo van protestbeweging WOinActie gespeld.
Ottow sprak tijdens haar speech in de Pieterskerk van een viering met een ‘lach en een traan’. Want door de bezuinigingsplannen is het hoger onderwijs ‘in een flinke crisis’ beland.
De collegevoorzitter veroordeelde de besparingen van Bruins scherp. ‘Deze onbegrijpelijke koers van het kabinet raakt ons hard’ en dwingt tot ‘pijnlijke keuzes’. Krimpen is onvermijdelijk. ‘De klap zal groot zijn voor de universiteit, en daarmee ook voor onze economie en onze samenleving.’
Sloophamer
Bijl stelde in haar toespraak dat het kabinet met een sloophamer de fundamenten van de universiteit bedreigt. ‘Denk bijvoorbeeld aan de vrijheid om fundamenteel onderzoek te doen. Die staat onder druk omdat we minder geld ontvangen voor vrij onderzoek. Zo worden de door het vorige kabinet ingestelde starters- en stimuleringsbeurzen, ook bedoeld om de werkdruk te verlichten, geschrapt.’
Het internationale karakter van de universiteit ligt onder vuur door de komst van de Wet internationalisering in balans. ‘Die wet legt de taalkeuze van onze eigen opleidingen expliciet neer bij de politiek. Hierdoor verliezen wij inhoudelijke vrijheid.’
De rector concludeerde dat de Nederlandse maatschappij ‘tekort gedaan wordt door kortzichtige bezuinigingen’. Die treffen niet alleen ‘onze vrijheid en de kwaliteit van ons onderzoek en onderwijs, maar juist ook onze mogelijkheden om de samenleving vooruit te helpen’. Het college legt zich niet bij de besparingen neer, aldus Bijl. ‘Laat me duidelijk zijn, wij blijven ons hiertegen verzetten. Niet uit rebellie, maar uit verantwoordelijkheid.’
Opvallend was dat Bijl zei dat juist nu ‘onze kennis van culturen en talen van de wereld onontbeerlijk zijn’. Terwijl de faculteit Geesteswetenschappen zwaar op talenstudies gaat bezuinigen, nog los van de Haagse maatregelen die daar nog bovenop komen.
Storm doorstaan
Ottow hield hoop op breed maatschappelijk verzet. ‘Gelukkig komt uit alle hoeken en gaten van onze samenleving flinke kritiek op deze plannen.’ De universiteit zal deze storm doorstaan, zei ze tot besluit. ‘Zoals we in 450 jaar al vele andere stormen hebben doorstaan.’
Er was ook iets te vieren. Drie eredoctoraten kregen hun bul: Eliot Higgins (oprichter van burgerjournalistiek platform Bellingcat), hoogleraar organische chemie Kelly Chibale (die zich inzet voor de bestrijding van onder andere malaria), en politiek- en rechtsfilosoof Bonnie Honig (die strijdt tegen de erosie van democratie).
Science rapper Jon Chase schreef een speciale diesrap en voerde die met klassieke zangeres Celesta da Vinci op. De universiteit is een ‘national treasure’ met ‘impact more than you can measure’. ‘Ik weet niet hoe u zicht voelt’, zei Ottow tegen het publiek. ‘Maar ik ben er stil van.’
De universiteiten gaan in estafettevorm staken tegen de bezuinigingen van het kabinet. Op maandag 10 maart trapt de Universiteit Leiden af. ‘De bonden stropen de mouwen op voor een hete zomer en, mocht dat nodig zijn, herfst.’
‘Medewerkers van de Universiteit Leiden hebben besloten te gaan staken op 10 maart in protest tegen de bezuinigingen’, aldus het persbericht van protestgroep WOinActie en de bonden FNV, AOb en CNV. ‘Het is de eerste keer in het 450 jarig bestaan van de oudste universiteit in Nederland. We roepen iedereen die zich verbonden voelt bij de universiteit zich solidair te verklaren.’
De staking op 10 maart is slechts een ‘eerste opmaat naar meer acties als de bezuinigingen niet van tafel gaan. De bonden en hun leden stropen de mouwen op voor een hete zomer en, mocht dat nodig zijn, herfst.’
Universiteit Utrecht neemt op 11 maart het stokje over. Op 13 maart staakt het Radboud Universiteit Nijmegen. Andere universiteiten komen nog met een datum.