Met twee tolken, een voor Morgado en een voor het publiek, verdedigde de Portugese op dinsdag 27 februari haar proefschrift. Ook de drie examinatoren en haar twee begeleiders maakten gebruik van gebarentaal.

‘Mijn gebarentaal is de Portugese Gebarentaal, maar hier op de universiteit communiceren we allemaal in Internationale Gebarentaal omdat de meesten van ons geen Nederlanders zijn.’

De promovendus noemt het een ‘onvergetelijke dag’. De promotie maakte deel uit van een groot onderzoeksproject naar ontstaansgeschiedenis van gebarentaal, onder leiding van Victoria Nyst, universitair hoofddocent bij het Leiden University Centre for Linguistics, die onlangs een Vici-beurs ontving.

‘Ik heb gebarentalen in West-Afrikaanse dorpen geanalyseerd: een in Ghana en een in Ivoorkust. Maar gaandeweg heb ik de gebarentaal uit Guinee-Bissau erbij betrokken. Omdat ik daar al zo’n twintig jaar banden had.’

Vaak alleen

Morgado is de eerste dove taalkundige en de eerste dove doctor aan de Universiteit Leiden. ‘Als ik de eerste dove doctor ben aan deze universiteit, stel je dan de lange weg voor die ik heb moeten afleggen om hier te komen. Er waren veel momenten waarop ik de enige dove was. Soms kon ik niet deelnemen aan cursussen, conferenties, workshops of bijeenkomsten omdat er geen tolken beschikbaar waren. In feite doorstaan veel dove mensen wereldwijd, vooral in Europa, deze academische trajecten volledig alleen.’

Ze heeft veel steun ervaren vanuit andere dove academici. ‘Gelukkig is Europa niet zo groot en zijn we erin geslaagd een netwerk van dove academici te ontwikkelen, waardoor we ons niet alleen voelen.

Veel vooroordelen

‘Dit netwerk heeft mij sterker gemaakt, we hebben jaarlijks bijeenkomsten voor schrijfretraites, workshops en conferenties. Veel van mijn academisch dove vrienden die ik tijdens de reis ontmoette, kwamen naar mij toe op de verdedigingsdag en vierden het met mij. Het was een uniek en mooi moment.’

Morgado vindt het belangrijk dat er aandacht is voor de dove gemeenschap. ‘Er bestaan nog steeds veel vooroordelen over mensen die doof zijn, bijvoorbeeld dat ze geen carrière zouden kunnen nastreven. Het behalen van een doctoraat is daarom een overwinning voor de dovengemeenschap.’

Marta Dias Da Silva Morgado Pereira, Personal experience narratives in three African sign languages