Studentenpartijen CSL en LVS maakten zich tijdens de universiteitsraadsvergadering zorgen over de veiligheid van Proctorio, het online surveillanceprogramma dat de universiteit gebruikt. RTL Nieuws meldde op 14 december dat er in de zomer 2021 een veiligheidslek in
Proctorio zat.

Het programma heeft tijdens tentamens toegang tot de webcam van studenten. Door het lek was het mogelijk dat hackers ook op andere moment de camera ongemerkt konden aanzetten en meekijken. Ook konden ze achter wachtwoorden van bijvoorbeeld e-mailaccounts of online bankieren komen.

Volgens vice-collegevoorzitter Martijn Ridderbos is er op 20 december via de universiteitssite gereageerd op het veiligheidsprobleem. In dat bericht staat dat Proctorio het lek heeft gedicht en de ‘kwetsbaarheid in de versie die nu gebruikt wordt door studenten niet meer aanwezig is’. Er waren volgens het college ook geen aanwijzingen dat de ‘kwetsbaarheid is gebruikt tegen studenten van de universiteit Leiden, of andere studenten’. Proctorio en de universiteit hadden ook ‘geen meldingen van misbruik ontvangen of kunnen traceren’.

De universiteit zag daarom geen reden om het programma niet meer te gebruiken. Ridderbos zei dat ‘de leverancier op een goede manier heeft gereageerd’. Hij stelde ook dat ‘bij aanschaf van dit soort softwarepakketten we heel strenge eisen stellen rond privacy en veiligheid’.
Ondanks de problemen is bij Rechten Proctorio juist vaker ingezet tijdens de tentamenperiode in januari. De faculteit koos er namelijk voor om alle tentamens online te doen. Dat zou docenten en studenten de nodige rust geven. De examencommissie stelt echter dat er bij bepaalde vakken sprake is van meer fraude als er online wordt getentamineerd. Meer inzetten op fraudebestrijding is dan ook noodzakelijk, vond de commissie.

Dit had tot gevolg dat er meer vakken gebruik gingen maken van proctoring. Volgens Ton Liefaard van het rechtenbestuur was het lek in de zomer geen reden om Proctorio in de ban te doen. ‘De faculteit is bekend met het probleem dat speelde. In lijn met het universitaire standpunt is dit geen aanleiding geweest om het niet meer te gebruiken.’

Het online surveilleren werd bij zeven vakken gecombineerd met andere maatregelen als het zogeheten one way navigation. Dat houdt in dat een student een vraag meteen moet beantwoorden en niet later kan terugkeren naar die vraag.

Liefaard legde tijdens faculteitsraadsvergadering in december al uit waarom er meerdere maatregelen per tentamen werden getroffen. ‘Proctoring is niet waterdicht. We willen ook geen surveillance met twee camera’s zoals wel bij andere universiteiten gebeurt.’ Ook al gebruikt Leiden de ‘light variant’, zei hij, het blijft ‘ingrijpend’.

ONS-raadsleden Carlijn Raijmakers (derdejaars rechtsgeleerdheid) en Mante Kaaks (master rechtsfilosofie) zijn kritisch op het stapelen van maatregelen om fraude bij tentamens te voorkomen. Raijmakers maakte in januari het tentamen bestuursprocesrecht. ‘Dat is met proctoring én one way navigation. Door een technisch probleem met Proctorio kon ik pas na een half uur beginnen. Mijn tentamen goederenrecht was met one way navigation. De tijd om te maken was ingekort en er waren meerdere varianten. Bij bijna elk vak is de aanpak weer anders.’

Kaaks vindt dat er matig en laat over fraudebestrijding wordt gecommuniceerd naar studenten. ‘Het idee was dat alle tentamens online doen rust zou geven. Die werd echter wel verstoord. Het is namelijk vaak lang onduidelijk welke maatregelen een vak gebruikt. Studenten moesten steeds last minute uitvogelen hoe het nu precies per tentamen zit. Er moet meer uniformiteit komen, en ruim vooraf heldere communicatie.’

Raijmakers begrijpt best dat er actie tegen fraude moeten worden genomen. ‘We zijn echter wel voorstander van een bovengrens aan ingevoerde maatregelen, en niet maar blijven stapelen zoals dat bijvoorbeeld bij bestuursprocesrecht is gebeurd.’

Liefaard benadrukt dat er per vak een zorgvuldige afweging wordt gemaakt over de inzet van proctoring en andere maatregelen. ‘Als het aan de orde is, vindt overleg plaats met de opleidingsdirecteuren. Ook op nadrukkelijk advies van de examencommissie.’ Hij laat ook weten dat voor de tentamens in het tweede semester de ‘voorkeur echt uitgaat naar fysiek toetsen. Daarvoor werken we op dit moment verschillende scenario’s uit.’