Zo’n twintig opgepompte boomstammen van mannen met kortgeschoren koppen lopen door een bos, op zoek naar de tegenstander. Ze zijn gehuld in scrumcaps (hoofdbeschermers voor rugby’ers) van de Decathlon, bitjes om tandverlies te voorkomen en lichtgewicht bokshandschoenen: klaar voor de strijd.

Na een veldslag van twee minuten (“KOM OP, SLOPEN!”) worden de knock-out geslagen slachtoffers van de grond geraapt, de handen geschud en drinken beide groepen samen een biertje bij het eerstvolgende tankstation.

Sebastian Steveniers, fotograaf voor de Vlaamse krant De Standaard, legde het vast in zijn serie Bosfights. Vier van zijn foto’s werden geselecteerd voor de vijfde editie van het International Photo Festival Leiden (IPFL) en zijn tot eind deze maand te bewonderen langs de Singelparkroute.

Freefights

Dat de harde kern voetbalhooligans elkaar voor, na of tijdens een wedstrijd te lijf gaat, is niet per se nieuw. Maar de manier waarop is wel sterk veranderd. Nadat (de omgeving van) stadions steeds strenger zijn beveiligd en er hogere straffen en langdurige stadionverboden gelden, transformeerden traditionele knokpartijen in freefights: stiekeme afspraken van rivaliserende groepen in gelijke aantallen, buitenom de wedstrijden, voor een wetteloos wedstrijdje vechten in het bos.

Criminoloog Henk Ferwerda startte in 2017 een onderzoek naar vechtafspraken tussen Nederlandse voetbalhooligans van ‘vrijwel iedere profclub’. ‘Dat gebeurt nog steeds’, zei hij dit jaar in het AD. ‘Altijd onder de radar.’

Alleen is de vraag: hoe kwam Steveniers’ fotodocumentaire tot stand? Zelf vertelde hij begin dit jaar bij de talkshow Beau over zijn bekroonde fotoserie, die toen te zien was op het Rotterdam Photo Festival.

Politie-inval

‘In 2016 moest ik Antwerp FC volgen vanwege een kans om naar de eerste klasse te gaan. Ik speelde al langer met de gedachte om iets te maken met hooligans, ik ben zelf ook Antwerp-supporter.’ Als ‘een jongen met een zwarte zonnebril’ hem een filmpje laat zien, ontstaat het idee. ‘Wat ik daar zag was een hoop chaos, het geroep van mannen, het geluid van vuisten. Dat vond ik wel interessant.’

Maar volgens de Belgische justitie is er meer aan de hand. In april 2018 viel de politie Steveniers’ huis binnen en confisqueerde daar het gros van zijn beeldmateriaal. Reden: zijn vermeende betrokkenheid bij de gevechten, waarvan de fotograaf beweert dat hij ze uitsluitend documenteerde. ‘Daar schoven ze mij een blad voor met allemaal dingen waar ze mij van betichtten’, verklaarde hij in Beau. ‘Ze geloofden mij niet. Mijn geesteskind, mijn baby, is afgepakt.’

Op 26 mei velde de rechtbank in Antwerpen haar oordeel: het verweer van Steveniers is ‘volstrekt ongeloofwaardig’ en ‘het feit dat men ook artistieke of journalistieke bedoelingen heeft bij het plegen van strafbare feiten, neemt op zichzelf het strafbaar karakter ervan niet weg’. De fotograaf krijgt een voorwaardelijke celstraf van twee jaar voor de organisatie van en deelname in zijn eigen gevechten.

‘Komaan gasten! Vermoorden!’

Steveniers zegt zelf de vechters misschien wel eens te hebben aangemoedigd voor beter beeldmateriaal, maar ‘op de opnames is te horen hoe beklaagde hen toeroept: “Komaan gasten! Vermoorden! Vermoorden! Antwerp hooligans!”’ Daarnaast maakt hij een groepschat aan (Antwerp United) waar hij oproept ‘om “low profile” te blijven gelet op onder meer het nieuwe “bosseizoen” dat voor de deur staat’. Uit beelden van het ‘mislukte’ gevecht tegen Club Brugge, omdat laatstgenoemde op de vlucht sloeg, blijkt Steveniers zelf ‘slagen, stampen en kniestoten’ te hebben uitgedeeld.

Het einde van de zaak is nog niet in zicht. De raadsman van Steveniers, Omar Souidi, volgens De Standaard ‘de brutaalste advocaat van ons land’, verklaarde na de rechtszaak: ‘Hij heeft zijn job gedaan, niet meer dan dat. Wereldwijd zijn er heel wat lofbetuigingen zijn richting uitgekomen. Maar die lof ontbreekt vandaag op het justitiepaleis in Antwerpen. Wij gaan met hem het vonnis overlopen, en hoger beroep is zeer waarschijnlijk.’

Herhaaldelijke pogingen van Mare om Steveniers om commentaar te vragen waren tevergeefs.

Jan Desloover, chef van de beeldredactie van De Standaard laat desgevraagd weten dat het hoger beroep pas in 2022 zal plaatsvinden. ‘Als hij daar niet zijn gelijk krijgt, stapt hij naar het Europees Hof. Het is een belangrijke zaak, de eerste waarbij een journalist veroordeeld wordt voor zijn eigen werk. Er zijn wat fouten gemaakt door Steveniers, maar hij had zijn werk niet kunnen maken als hij het helemaal braaf volgens de regels had gedaan.’