‘We krijgen reacties van over de hele wereld’, zegt hoogleraar auditieve cultuur Marcel Cobussen. ‘Ze zeggen: “In Nederland leek het zo goed beschermd”.’
Het instituut Academy of Creative and Performing Arts (ACPA) biedt de mogelijkheid om te promoveren in de kunsten: musici, beeldend kunstenaars en vormgevers kunnen onderzoek doen naar de artistieke praktijk. Cobussen: ‘We hebben sinds de start van het programma twintig jaar geleden zo’n negentig promoties afgeleverd.’
Het grootste deel van die promovendi is extern, vertelt universitair hoofddocent Sven Lütticken. Hij is specifiek aangesteld om promovendi te begeleiden en geeft dus ook geen vakken. ‘Maar mijn salaris wordt betaald door de Hogeschool der Kunsten in Den Haag. Dat is onderdeel van die samenwerking. Voor de universiteit werk ik dus eigenlijk voor nop.’
‘In gesprekken voeren we ook op dat we in principe kostenneutraal zijn bij het ACPA’, vervolgt hij. ‘We krijgen dan terug dat we wel een paar kantoren gebruiken en bij wijze van spreken zeep van de universiteit gebruiken als we naar de wc gaan. Als het daar om gaat, waar hebben we het dan over?’
Petitie
Onder ACPA vallen wel de relatief dure programma’s Practicum Musicae (PM) en Practicum Artium (PA), die met het bezuinigingsbesluit helemaal geschrapt dreigen te worden. PM-docent viool Liesbeth Ackermans startte een petitie, die inmiddels ruim 1800 keer is ondertekend.
‘Het raakt me echt’, vertelt ze. ‘Ik vind het dood- en doodzonde. Dit zijn muzikanten die in alle hoeken van het land aan de samenleving bouwen. Ze studeren geneeskunde, wiskunde, rechten, noem maar op.’
‘Ik snap dat het programma duur is, maar misschien kan het in een afgeslankte vorm deze tijden doorkomen zodat we het niet laten verdwijnen. Bijvoorbeeld 60 studenten toelaten, in plaats van de huidige 75.’
Masterstudent sterrenkunde Lisanne van Veenen volgde het programma. ‘PM creëert een verbinding tussen het conservatorium en samenleving. Anders hou je alleen een conservatoriumbubbeltje over. We hebben juist een bestuiving met de samenleving nodig, zo houd je die muziek in leven.’
‘Ik had het er toevallig laatst met andere PM’ers over dat andere conservatoria dit ook zouden moeten doen. En dan hoor je nu dat het waarschijnlijk wordt geschrapt. Ik ken heel veel studenten die speciaal naar Leiden zijn gekomen om dit programma te doen, want het is uniek. Je haalt zo als universiteit je identiteit weg. Ik heb er qua persoonlijke ontwikkeling veel aan gehad. Je wordt zelfstandiger, focust je op eigen inzicht en ideeën. Die denkwijze, daar heb je overal wat aan.’
Cobussen: ‘Ons instituut is maatschappelijk relevant. Vanuit mijn werk in auditieve cultuur geef ik geluidsadvies aan onder andere de gemeentes Rotterdam en Amersfoort, aan Schiphol over geluidsoverlast in de omgeving en aan het Ministerie van Defensie.’
Lütticken: ‘De universiteit heeft traditioneel Geesteswetenschappen als faculteit: kunst, literatuur, etcetera. Het ACPA richt zich niet alleen op onderzoek over de kunst, maar ook op onderzoek in de kunst. Dat creëert een andere connectie met de artistieke praktijk en de samenleving.’
Afbraak
Er heerst nu veel onzekerheid binnen het instituut over wat er gaat gebeuren. Volgens de universiteit zal de financiering worden ‘afgebouwd’ en ‘de huidige gemeenschappelijke regeling tussen Leiden en de Hogeschool der Kunsten Den Haag niet worden verlengd’. Lütticken: ‘Het bestuur is achter de schermen hard aan het werk, maar de berichtgeving vanuit het college van bestuur was niet duidelijk. Dat creëert chaos en onzekerheid, voor stafleden en met name voor promovendi. Internationaal vraagt men zich ook af: wat gebeurt hier? Dat zo’n instituut wordt gesloten, dat komt als een shock. Dit is niet goed voor de reputatie van universiteit.’
Cobussen: ‘Met de hedendaagse politieke wind, heeft kunst en cultuur het al enorm moeilijk. Je zou hopen dat een groot instituut als een universiteit denkt: dit moeten we koesteren. Er wordt al zoveel afgebroken, de financiële middelen voor kunst en cultuur zijn al zo beperkt en het wordt alleen maar erger. Dan hoop je dat een universiteit pal gaat staan voor normen en waarden uit de kunst die al zo zwaar onder vuur liggen. Laat ze niet aan hun lot over.’
Dat beaamt Ackermans: ‘Het is voor de kunst en cultuur een heel guur klimaat op het moment, terwijl muziek juist voor verbinding kan zorgen in een gepolariseerde samenleving. Wat zegt het over een land als we zeggen: “muziek is niet nodig”?’