Achtergrond
We moeten Rusland afschrikken
Nederland kan niet zonder Joint Strike Fighter, zegt de nieuwe hoogleraar ‘War Studies’ en voormalig F16-piloot Frans Osinga. ‘Anders doe je niet meer mee.’
Vincent Bongers
donderdag 18 april 2019

'Dicht bij de grond vliegend kun je je maar weinig permitteren, want dingen gaan heel erg snel. Dan blijf je wel alert,’ vertelt commodore van de Koninklijke Luchtmacht Frans Osinga (1963) over zijn tijd als piloot van een F-16 gevechtsvliegtuig. ‘Tegenwoordig wordt er hoger gevlogen, want je kunt ook van grote afstand heel precies zijn. Ik voerde missies uit in de tijd van de Koude Oorlog. We deden toen zeer intensieve laagvliegoefeningen. Dat is heel heftig en riskant. Ik ben collega’s verloren door ongelukken.’

De missies waren mentaal heel zwaar, legt Osinga uit. ‘Ik was zo geconcentreerd dat ik na een vlucht nog ongeveer elke minuut kon navertellen. Verder ben je fysiek inspannend bezig. De G-krachten bij het simuleren van gevechten zijn zeer sterk. Bij 5G begint het bloed echt uit je hoofd te stromen. Als je dan niet goed getraind bent, raak je bewusteloos. Bij 9G trekken, iets wat je liever niet doet, krijg je kleine bloeduitstortingen op je arm. Dat doet gewoon pijn.’

Vorige maand werd Osinga benoemd tot bijzonder hoogleraar ‘War Studies’ aan de Universiteit Leiden. ‘Vliegen in de F-16 is voor mij een gesloten boek. Het is echt voorbehouden aan jonge mensen die dat dagelijks doen. Ik heb gekozen voor het beleidsmatige en het academische.’ Toch was er onlangs nog een epiloog. ‘Twee maanden geleden was ik nog aan boord van een F- 16 om te kijken hoe het toestel op dit moment wordt ingezet. Bij een oefenmissie die vertrok van luchtmachtbasis Volkel zat ik achterin. De sensoren en radar zijn sterk verbeterd, de wapens zijn veel accurater. Het was leerzaam om te zien hoe de tactieken hierdoor zijn veranderd.’

Osinga werkt een dag in de week bij het Institute of Security and Global Affairs in Den Haag. ‘Ik geef colleges voor de bachelor Security Studies en de minor Global Affairs. Verder ben ik als hoogleraar verbonden aan de Nederlandse Defensie Academie in Breda. ‘Ik kan vanwege mijn ervaring een brug slaan tussen de academische en de operationele wereld. De militairen kan ik uitleggen wat er op de universiteit allemaal speelt, en in het academische domein kan ik de militair-strategische kant belichten. Ik kan laten zien wat er op dat niveau gebeurt als de NAVO of de VN een besluit neemt om troepen in te zetten. En of zo’n plan succesvol kan zijn, of juist niet.’

Toen Osinga nog missies vloog kwam de dreiging uit het oosten, en die oude vijand is weer terug. ‘Sinds de annexatie van de Krim door Rusland is de rol van Defensie flink veranderd. We hebben met een heel assertief Rusland te maken. Poetin heeft zijn krijgsmacht fors gemoderniseerd en heeft sterk geïnvesteerd in nucleaire wapens en raketsystemen. Daarnaast zijn er nog de zogeheten hybride dreigingen: cyberoorlog, propaganda en fake news. Poetin probeert de militaire superioriteit van het westen af te stompen, en de geloofwaardigheid van de NAVO te ondermijnen. Om met name de Baltische staten, maar ook Polen en Hongarije, gerust te stellen, is het nodig om een geloofwaardige afschrikking te realiseren tegen Rusland. Dat proberen de lidstaten dan ook te doen. De defensiebudgetten stijgen; over vijf jaar moeten die naar twee procent van het bruto nationaal product. Je wilt Poetin niet het idee geven dat hij avonturistisch kan worden.’

Er moet best veel veranderen, vindt Osinga. ‘We zijn vijftien jaar druk bezig geweest met operaties in bijvoorbeeld Afghanistan en niet meer ingesteld op een mogelijk grootschalig conflict. Daarnaast is de defensiecapaciteit door heel Europa heen sterk gereduceerd, waardoor we militaire tekortkomingen hebben. Die tracht de NAVO op te lossen. Een van de problemen waar Rusland ons voor plaatst is de uitbreiding van haar luchtafweercapaciteit. Met de F-16 zijn we niet langer in staat om een luchtoverwicht te creëren. De F-35-toestellen (de Joint Strike Fighter, red.) die we aanschaffen spelen een cruciale rol in het herstellen daarvan. Vanwege de dreiging moeten we echt naar een nieuwe generatie vliegtuigen toe, anders doe je niet meer mee aan het moderne gevecht.’

Osinga zal niet mee kunnen vliegen in een F-35 om de systemen in de cockpit te testen. ‘Dat is onmogelijk. Die wordt namelijk niet als tweezitter geleverd.’