Achtergrond
Wat als een kind wil trouwen?
Kindhuwelijken in Indonesië zijn lang niet altijd onvrijwillig, ontdekte promovendus Hoko Horii. ‘We hebben aannames over wat kinderen moeten doen.’
Anoushka Kloosterman
donderdag 12 maart 2020

‘Voor mij is vijftien jaar prima om te trouwen, omdat meisjes niet naar school gaan, en ik was verveeld met het kind-zijn. Ik ben vrijer als ik getrouwd ben – ik hoef niet te werken om geld te verdienen, en ik mag thuis lui zijn.’

Aldus Ayu, een veertienjarige moeder die op Bali woont en een baby heeft van twee weken oud. Ze wordt geciteerd in Child marriage as a choice, het proefschrift waarop Hoko Horii woensdag hoopt te promoveren.

Ayu’s verwachting lui thuis te kunnen zitten kwam niet uit, omdat ze ook in haar nieuwe gezin moest werken om in haar onderhoud te voorzien, zegt Horii. ‘Maar het was haar keuze om te trouwen. Ze was niet zwanger, dus ze hoefde niet. Haar ouders wilden eigenlijk dat ze langer ongetrouwd zou blijven. Ze heeft het echt moeten forceren om met haar vriend te kunnen trouwen.

‘Ze komt uit een gemeenschap die in onze ogen erg benadeeld is. Maar vanuit hun perspectief heeft het geen zin om naar school te gaan: ze werken op de markt, dat is hun leven, al generaties lang. Er is een organisatie die gratis onderwijs biedt, maar veel gaan er niet heen, omdat ze het een verspilling van hun tijd vinden.’

Een kindhuwelijk is een gedwongen huwelijk, vinden veel mensenrechtenorganisaties. Als minstens een van de partijen onder de achttien is, dan heeft minstens een van de partijen niet een vrije en ongedwongen keuze kunnen maken, is het idee. Jong trouwen heeft bovendien nadelige gevolgen voor de gezondheid en educatie van jonge vrouwen. De Verenigde Naties willen vroege huwelijken dan ook de wereld uit helpen.

Maar op grote delen van de wereld komen dit soort huwelijken voor, en ze voldoen lang niet altijd aan het heersende beeld van een jonge bruid met een oudere bruidegom.

‘We hebben bepaalde aannames over wat kinderen zouden moeten doen. We zien kindertijd als een periode om te spelen en te studeren, en niet om te trouwen. En in onze maatschappij trouwen we steeds later, dus een huwelijk onder de achttien vinden we ongewoon.’

Bovendien accepteren we het wel als een kind ervoor kiest om niet jong te trouwen, zegt ze. Maar als een minderjarige zegt juist wél jong een huwelijk aan te gaan, zien we ze snel als slachtoffer van de omgeving. ‘Als kinderen niet het juiste doen, hebben we de neiging naar de omgeving te kijken, in plaats van te erkennen dat het mogelijk is dat ze wél agency, vermogen tot zelfbeschikking, hebben.’

Om dat te onderzoeken interviewde Horii tientallen jonge bruiden, bruidegoms en hun families op Bali over hun motivatie om te trouwen. Zowel uit een arme gemeenschap op het platteland, als stadse jongeren in de hogere middenklasse, om uit te vinden waarom ze zo jong waren getrouwd.

‘Veel vrouwen dachten dat je niet zwanger kunt worden als je erna doucht’

Een zwangerschap is de belangrijkste reden om te trouwen, zegt Horii. En in Indonesië, een land waar seks voor het huwelijk een groot taboe is, waar geen voorlichting wordt gegeven en geen anticonceptie beschikbaar is, komen zwangerschappen op jonge leeftijd veel voor. ‘We kunnen niet doen alsof tieners niet seksueel actief worden. Het probleem in Indonesië is dat ze de andere kant opkijken.’

Daarnaast leven veel jongeren in een spagaat: aan de ene kant hebben ze steeds meer contact met vrijere normen en waarden via het internet, maar leven ze in vrij traditionele gemeenschappen. Seks voor het huwelijk komt veel voor, maar er wordt niet over gepraat, zegt Horii. ‘Ik was verbaasd hoe weinig kennis er was. Ze deden het zonder bescherming, zonder enig idee hoe je daar zwanger van kunt raken. Veel dachten dat je niet zwanger kunt worden als je erna doucht.’

Als een tiener per ongeluk zwanger wordt, zijn er drie opties, zegt Horii. ‘De eerste is trouwen. De tweede is een buitenechtelijk kind krijgen, en de derde is abortus. Optie twee en drie zijn ontzettend moeilijk. Abortus is illegaal in Indonesië. En er is veel stigma en schaamte rond buitenechtelijke kinderen, omdat ze bij geen familie horen. Dan is het begrijpelijk dat ze ervoor kiezen te trouwen.’

Maar is zo’n moetje dan geen dwang? ‘Geen van hen zag hun huwelijk als gedwongen’, zegt Horii. ‘Natuurlijk wil dat niet zeggen dat er helemaal geen dwang was. We maken allemaal keuzes met beperkingen. Relationele beperkingen, wat betekent dat je beïnvloed wordt door wat anderen van jou en je keuzes vinden, en of je in harmonie met je omgeving kunt leven na je besluit. En situationele beperkingen: je neemt beslissingen op basis van de keuzes die je hebt. Dus als je niet naar school gaat en in armoede leeft, heb je maar een beperkt aantal mogelijkheden.

‘Maar ook met die beperkingen in acht genomen kon ik niet zeggen dat ze geen zelfbeschikking hadden, vanwege de manier waarop ze keuzes maakten en zich uitdrukten. Ze kozen zelf om te trouwen.’

Hoko Horii, Child marriage as a choice. Rethinking agency in international human rights. Promotie is 18 maart