Achtergrond
Sweetie, het digitale lokmeisje, spreekt
Hoe pak je pedofielen, nog vóór ze de fout in gaan? Het virtuele lokmeisje Sweetie gaat in chatrooms op zoek naar mogelijke daders. Een medewerker van kinderrechtenorganisatie Terre des Hommes vertelt hoe.
Susan Wichgers
donderdag 23 mei 2019
Sweetie 2.0 Foto Terres des Hommes/Benno Neeleman

‘Er zijn honderden mannen tegelijk die met Sweetie willen praten. Al drie jaar zijn we bezig met het programmeren van een chatbot. Nu lijkt het erop dat het gelukt is.’ Aldus Victor Julian, een van de mensen achter het digitale lokmeisje van kinderrechtenorganisatie Terre des Hommes. Dinsdag kwam hij over zijn werk vertellen bij de Leidse Studievereniging Kindermishandeling. Eerder die dag had hij tijd voor een telefonisch interview.

Victor Julian is een schuilnaam, zegt hij, vanwege de gevoeligheid van het werk. Na haar geboorte in 2013 werd Sweetie handmatig aangestuurd, legt hij uit. Maar er zijn zoveel ‘predators’ dat het amper bij te benen was. Een robot werkt natuurlijk nooit helemaal perfect, en dus zijn er nog steeds mensen nodig die de gesprekken monitoren.

Julian is er daar één van. ‘Ik zie alle conversaties tegelijk. Ik kan niet alles lezen, maar ik kan wel zien of de berichtjes bijvoorbeeld heel snel over en weer gaan. Je krijgt oog voor gesprekken die uit de hand dreigen te lopen. Als dat zo is, kijk ik mee, en soms neem ik het gesprek over.

‘Die mannen sturen soms heel expliciete berichten, ze vragen bijvoorbeeld of je wil zien hoe ze het met hun kind doen. Ondertussen zijn ze zichzelf aan het bevredigen. In het begin vond ik het echt shocking wat ik zag. Maar je raakt er, heel plat gezegd, aan gewend. Ik heb ook geen kinderen en ben van nature wat minder gevoelig, daar wordt ook wel op geselecteerd.'

De chatroom waar Sweetie opereert, zit nadrukkelijk niet op het darkweb. ‘Dat maakt het nog zoveel erger. Twee keer googlen en je bent er.’ De echte zware jongens pakt Terre des Hommes dus niet. Het lokmeisje is bedoeld om mannen op te sporen, nog voor ze de fout in gaan. ‘Online begint het. Uit onderzoek blijkt dat één op de vier uiteindelijk doorgaat in real life.’

Het zijn uitsluitend mannen die achter de webcam zitten, zegt Julian. Soms zit er een vrouw, maar die is dan naar voren geschoven als lokaas, omdat de daders denken dat kinderen zich dan meer op hun gemak voelen. De mannen zijn niet per se pedofiel. Sommigen zijn gefascineerd door het gegeven iets te doen wat niet mag, zogenoemde curious cats, of ze zijn graag dominant. We stellen altijd een aantal controlevragen: weet je wel dat ik minderjarig ben? Als ze daar bevestigend op antwoorden, is het heel bewust uitgedrukt.’

Zodra de intentie duidelijk is, maakt Terre des Hommes een dossier en overhandigt dat aan de politie. Soms sturen ze een interventiebericht – een mail waarin staat dat de dader hulp moet zoeken. Ondanks de mediabekendheid van Sweetie wordt ze nooit herkend. ‘Het beeld dat mensen van haar kennen is natuurlijk een marketingplaatje. We weten dat die mannen vaak dingen opnemen, dus in het echt zorgen we met blurren of bufferen dat ze een beetje vaag blijft. De illusie is altijd voldoende geweest.’

Hij heeft dan ook nog nooit meegemaakt dat iemand Sweetie ontmaskerde. ‘Die mannen zijn bezig met heel andere dingen dan analyseren, laten we het zo zeggen. Soms sturen ze wel: “Je bent fake.” Daar schrok ik eerst van. Ze bedoelen dan dat ze denken dat Sweetie een jongetje is in plaats van een meisje.’

Waarom blijven mannen het doen, terwijl ze weten dat politie en andere instanties ze er actief in proberen te luizen? Julian vergelijkt het met een flitspaal: ‘Iedereen weet dat die bestaan, en toch krijgen mensen nog boetes.’

Uiteindelijk is het de bedoeling dat de Sweetie-software door de politie zelf wordt ingezet. 'Als wij een interventiebericht sturen, heeft dat veel minder impact dan wanneer de politie mailt. Daar moeten we naartoe.’