‘Ik ga hier vast spijt van krijgen’, zegt de Maltese politicus Roberta Metsola (44), sinds januari 2022 voorzitter van het Europees Parlement. ‘Maar oké, jullie mogen me écht álles vragen. Metsola was vorige week donderdag in Nederland om met premier Rutte te overleggen. ‘En morgen ga ik naar de koning.’ Maar eerst zijn de meer dan 500 studenten en scholieren in het Wijnhavengebouw aan de beurt: ‘Let’s have a chat over wat jullie van mij en mijn collega’s verwachten.’

Metsola wil graag een zo open discussie en zit naar eigen zeggen niet te wachten op statige bezoeken aan lidstaten (‘waar alleen formele foto’s worden gemaakt terwijl ik voor gebouwen sta’) en slechts persconferenties geeft (‘waar ik een paar vragen beantwoord’).

‘Ik kom uit het zuiden, dus ik blijf doorpraten’, zegt ze tegen André Gerrits, hoogleraar International Studies and Global Politics, die de Q&A inleidt. ‘Grijp maar in als het allemaal te lang duurt.’

Met gevoel voor humor en een losse stijl bespeelt Metsola de zaal, maar dat betekent niet dat er geen pijnlijke zaken aan de orde komen. Student Debbie refereert aan het uiterst gevoelige corruptieschandaal rond de Griekse Europarlementariër Eva Kaili, die in december werd opgepakt op verdenking van omkoping door Qatar. ‘Hoe had het parlement de recente corruptieschandalen kunnen voorkomen en hoe kan het vertrouwen van de burgers worden teruggewonnen?’

Schade door corruptie

Metsola erkent dat de kwestie het parlement enorm heeft beschadigd. ‘Toen ik het nieuws kreeg was het alsof iemand me een klap in mijn maag gaf, maar ik moest meteen opstaan en doorgaan. De keuze was toen: de deuren sluiten en proberen het probleem op anderen af te wentelen, of de verantwoordelijkheid pakken en de problemen in alle openheid aanpakken. Ik koos voor het laatste en we hebben onmiddellijk maatregelen genomen. We zijn druk bezig met hervormingen.’

Ander pijnpunt: de vluchtelingencrisis. Student Soufjan heeft naar aanleiding van de scheepsramp waarbij eind februari voor de kust van Calabrië tientallen vluchtelingen omkwamen een vraag over het migratiebeleid van de EU. ‘Wat moeten we doen om dit soort tragedies te voorkomen?’

‘Tien jaar geleden was er ook een verschrikkelijke scheepsramp bij Lampedusa, daar kwamen ook veel migranten bij om’, verzucht Metsola. ‘Toen was het idee: dit mag nooit meer gebeuren. Helaas vindt er in 2023 een vergelijkbare ramp plaats.’ Deze week was er nog een belangrijke stemming over het Migration and Asylum Pact, aldus de voorzitter.

‘Het parlement wil meer solidariteit tussen de lidstaten. Als het gaat om Oekraïne is die solidariteit er, en die is ook nodig als het gaat om migranten. Maar we kijken weg als het om deze kwestie gaat. Er is echt een beter en rechtvaardiger beleid nodig. Betere procedures om migranten terug te sturen en heel streng optreden tegen mensensmokkelaars. Over tien jaar moeten we echt veel verder zijn.’

kloof dichten

Een ander probleem is dat buiten de muren van de collegezaal in Den Haag vrijwel niemand weet wat het parlement doet. ‘Brussel is geografisch gezien heel dichtbij, maar de metaforische afstand is groot’, zegt een student. ‘Dat zien we ook weer rond de discussie rond boeren en stikstof. Als ik zeg dat ik naar een Q&A met Roberta Metsola ga, dan reageren de meeste mensen met: “Wie is dat?”’

Gelach klinkt in de zaal… ‘Hoe gaat het parlement deze kloof dichten?’
‘Wat was je naam? Ghees?’ reageert Metsola.
‘Gijs.’

‘Ah ja Gggijs, een heel erg Nederlandse naam. Een goede vraag. De mensen die zeggen dat de EU te ver weg is, hebben gelijk. We hebben nog niet genoeg gedaan om hen te overtuigen. We moeten meer uitleggen.’ Maar dan moeten de critici zich ook laten horen, vervolgt ze. ‘Be louder, zodat ieder geluid mij bereikt.’

In 2024 zijn er Europese verkiezingen en Metsola roept iedereen op om te gaan stemmen én ook om te overwegen zich verkiesbaar te stellen. ‘Niet alleen grote lidstaten hebben invloed, kijk naar Malta. Mij werd wel eens gevraagd: wat heeft het voor een zin om in het parlement te gaan zitten? Die vraag krijg ik nu niet meer. Ik zie jullie al denken: “Oh, daar heb je die politici weer, altijd zijn ze aan het praten over de volgende verkiezingen.” En inderdaad, ik ben hier om jullie te overtuigen om te stemmen. We hebben in de EU gedeelde waarden: vrijheid, gelijkheid, waardigheid en staten die zich aan de wet houden. Deze grote woorden betekenen alles voor mij, dat is alleen nog maar versterkt toen Rusland vorig jaar februari Oekraïne binnenviel.’

Dat was een ‘keiharde reality check’, vertelt Metsola, die toen net voorzitter was. ‘De EU was niet sterk genoeg om dat te voorkomen en was veel te afhankelijk van Russische energie. De afhankelijkheid werd door Rusland uitgebuit om landen te chanteren.’
Meer dan ooit is er een sterke EU nodig om op die dreiging te reageren, en ook reuzedossiers als klimaatverandering en migratie aan te pakken, benadrukt Metsola. ‘Echt, ga stemmen! En als jullie vrienden dat niet doen, zeg maar dat ik ze persoonlijk zal bellen om ze te overtuigen. “Hi, met Roberta Metsola”, zeg ik dan. ‘De persoon aan de andere kant van de lijn is dan even stil, want die denkt dan dat het een grap is.’

Ware stormloop

Na afloop van de bijeenkomst maakt de voorzitter een selfie met op de achtergrond de propvolle zaal. Het is het startsein voor een ware stormloop. Al snel is ze omringd door scholieren en studenten die met haar op de foto willen. Een van haar assistenten heeft al snel zijn handen vol met allerlei cadeautjes. Een student geeft Metsola een papiertje; een net gemaakte pentekening waarbij ze relaxed tegen de tafel leunt. Nederland mag de voorzitter dan nauwelijks kennen, maar in het Wijnhaven is ze Beyoncé. ‘It was insane’, vat een student die de zaal uitloopt het samen.

Voor de Wijnhaven staat er een klein konvooi auto’s en een escort van twee motoragenten klaar om de voorzitter naar de volgende afspraak te rijden. Maar nog even geduld: er moeten eerst nog tientallen selfies worden genomen voordat Metsola kan vertrekken.