‘We zagen al van mijlenver aankomen dat studenten ook na de coronacrisis gebruik zouden willen blijven maken van online onderwijs’, zegt Koen Caminada, bestuurslid van de Faculty of Governance and Global Affairs (FGGA). ‘Maar we weten ook: als je het voor iedereen online aanbiedt, blijven veel studenten van de campus weg. Maken we het te streng, sluit je de studenten buiten die online onderwijs nodig hebben.’
Het is een dilemma waar veel faculteiten mee worstelen. Het aanbieden van online onderwijs naast fysiek onderwijs levert niet alleen extra werk op voor docenten, maar is volgens de faculteiten in het geval van werkgroepen ook een ‘second best’ alternatief.
‘De beeldkwaliteit is minder en er is geen interactie’, zegt bestuurslid van de faculteit Archeologie Bleda Düring. ‘Iets is beter dan niets’, vindt Caminada. ‘Maar het is bijna onmogelijk om studenten die het online volgen mee te trekken in de werkgroepsfeer. Het is een passieve manier van onderwijs, terwijl je in werkgroepen juist een actieve manier probeert te bewerkstelligen.’
Verplichte stream
Toch zijn enkele faculteiten ook nu nog ruimhartig. ‘In beginsel willen we dat studenten voor werkgroepen on campus zijn, maar veel studenten willen het wegens corona nog thuis blijven volgen’, zegt Caminada. ‘Dat staan we nu nog toe. Ook sommige hoorcolleges worden dit academisch jaar nog voor een deel gestreamd. De ene opleiding kiest ervoor het alleen live uit te zenden zodat het niet kan worden teruggekeken, andere studies nemen het wel op. De docenten, opleidingsdirectie en examencommissie bepalen dat samen. Daar zit dus geen strakke facultaire lijn in.’
Ook bij Archeologie geven docenten nog online onderwijs. ‘Vanuit het college van bestuur zijn docenten niet meer verplicht een stream aan te bieden’, zegt Düring. ‘We hebben zelf een iets andere afweging gemaakt. We vragen onze staf om waar mogelijk te streamen, omdat een deel van de studenten toch niet kan komen vanwege corona of verkoudheidsklachten.’
Voor tentamens zijn de teugels wel iets strakker aangehaald. ‘Eerst mochten studenten met klachten tentamens ook thuis maken, maar dat is nu niet meer mogelijk. We doen bij archeologie niet aan proctoring, maar we zagen dat studenten thuis significant langer over een tentamen deden. Dan denk je toch: “Zit ‘ie iets op te zoeken?” Dat wil je zoveel mogelijk vermijden.’
De faculteit Geesteswetenschappen is strenger. ‘Wij zetten in onze faculteit weer volop in op fysiek onderwijs’, laten bestuursleden Mirjam de Baar en Jeroen Touwen per mail weten. ‘Aan de fysieke ontmoeting tussen docenten en studenten heeft het afgelopen jaar zo ontbroken.’
Het bestuur is van mening dat alleen de fysieke vorm ‘optimaal’ is en dat de werkdruk voor docenten zo beter behapbaar blijft. ‘Studenten voor wie het lastig is om fysiek aanwezig te zijn, hadden in coronatijd een voordeel. Maar we hechten veel waarde aan onderwijs op locatie, dus ook deze groep studenten wordt gevraagd naar de campus te komen. Dat is beter voor de studenten en daar leren ze meer van.’
Besmettingsrisico
Dat wil niet zeggen dat er helemaal geen online onderwijs meer wordt aangeboden. Uitsluitend voor studenten die volgens de geldende overheidsregels een besmettingsgevaar vormen of verhoogd risico lopen, biedt de faculteit weblectures of hybride onderwijs aan. ‘Studenten kunnen dus geen vrije keuze maken voor de online versie zonder corona-gerelateerde redenen. Alle andere studenten worden op de campus verwacht.’
Wel houdt het bestuur ‘oog voor studenten met een functiebeperking die het gebruik van digitale leermaterialen als behulpzaam hebben ervaren’.
De faculteit Sociale Wetenschappen hanteert een vergelijkbaar beleid. ‘Er bestaat nog steeds een kans dat een klein aantal studenten niet op de campus aanwezig kan zijn, zoals positief geteste studenten, zij die zich niet fit voelen en niet-geboosterde studenten met een positief geteste huisgenoot’, schrijft het faculteitsbestuur in de richtlijn Onderwijs & Toetsing.
‘Omdat we willen voorkomen dat studenten die een besmettingsrisico vormen tóch naar de campus komen, zoeken opleidingen naar oplossingen om, alleen voor deze studenten, alternatief onderwijs aan te bieden.’
Opleidingen kunnen van studenten vragen om zich af te melden voor het reguliere onderwijs en zich aan te melden voor het alternatieve onderwijs. ‘Het is dus niet de bedoeling dat studenten structureel gebruik maken van het alternatieve aanbod’, aldus het bestuur.
Vertrouwen
Bij Archeologie werkt het vooralsnog op basis van vertrouwen, zegt Düring: ‘Sommige studenten vragen of ze het college online mogen volgen omdat ze bijvoorbeeld uit Enschede moeten komen. Dan zeg ik nee. Maar als studenten zeggen dat ze coronaklachten hebben, kunnen ze de stream bekijken. Daar is natuurlijk makkelijk in te manipuleren, maar je hebt jezelf er uiteindelijk ook mee als je niet fysiek aanwezig bent. Je krijgt minder goed onderwijs, en je hebt minder contact met medestudenten.’
Kortom: de tijd dat studenten massaal vanuit bed onderwijs volgden, lijkt achter de rug. ‘In de coronaperiode stonden de sluizen helemaal open’, zegt Caminada. ‘Er werd niet gecontroleerd wie deelnamen aan het online onderwijs. We werken nu toe naar een systeem waarbij je het moet melden wanneer je het nodig hebt.’
Het is wat Caminada ‘het gepersonaliseerde recht op online onderwijs’ noemt. ‘We zijn aan het proberen om unieke Brightspace-codes per student te maken voor werkgroepen. Stel: je bent een student die niet in staat is om bepaalde werkgroepen fysiek te volgen. Voorheen kreeg je dan een link naar een stream die voor iedereen toegankelijk was en die onderling verder werd verspreid. Wij zijn als eerste faculteit aan het kijken of we de toegang selectief kunnen maken en de link kort voor aanvang van de werkgroep alleen naar de betreffende student kunnen sturen.’
Als het lukt, betekent dat wel extra werk voor docenten, erkent Caminada. ‘Hopelijk hebben zij dat ervoor over. Als we dit namelijk niet doen, krijg je het effect dat veel meer studenten thuisblijven.’
Ook na de zomer zal een deel van de hoorcolleges opgenomen blijven worden, zegt Caminada. ‘Zelf ben ik er voorstander van om uitsluitend de livestream uit te zenden. Opnemen veroorzaakt ander studiegedrag. Je wil dat studenten bepaalde opgaven en stof in een bepaalde volgorde bestuderen. Docenten maken niet voor niets een studieplanning.’
De voorwaarden voor wie wel en niet in aanmerking komt voor online onderwijs, zullen vermoedelijk per opleiding verschillen, zegt Caminada. ‘Het zijn er enkelen die, vaak om medische redenen, niet naar de faculteit kunnen komen. Je hebt het over een relatief kleine groep studenten. Maar als we hen kunnen helpen, gaan we dat zeker doen.’