Het college van bestuur besloot om de vijftien artikelen waarin fraude door de Leidse psycholoog Lorenza Colzato is aangetoond geanonimiseerd te publiceren. Bij een eerder onderzoek naar Colzato werden de titels van twee fraude-artikelen wel genoemd.

Zowel leden van de Leidse Commissie Wetenschappelijke Integriteit (CWI), het bestuur van Sociale Wetenschappen en de experts die onderzoek deden naar de fraude van sociaal-psycholoog Diederik Stapel zijn tegen het weglakken van de namen van co-auteurs en de titels van de publicaties. Zij benadrukken dat de wetenschap alleen kan worden gezuiverd als de fraude openbaar wordt.

‘Het wel of niet geanonimiseerd publiceren is een lastige afweging geweest’, reageert rector Hester Bijl op de kritiek. ‘Er zijn voor- en tegenstanders. Door de auteurs wordt er ook verschillend over gedacht of je ongeanonimiseerde informatie op het internet moet slingeren, of daar zorgvuldiger mee om moet gaan.’

Strikt anonimiseren

De balans sloeg door naar anoniem. ‘Het college heeft zich in het besluit naar de nationale gedragscode wetenschappelijke integriteit gevoegd’, aldus Bijl. ‘Die regels zijn er niet voor niks. We wilden voorkomen dat je mensen beschadigt waarvan niet vaststaat dat ze schuldig zijn aan het schenden van de wetenschappelijke integriteit.

‘Toen we bij het eerste onderzoek minder strikt met anonimiteitsregels omgingen, en de naam van de beklaagde meteen op straat lag, zijn we door het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit op de vingers getikt. Ook privacywetgeving gebiedt ons de CWI-uitspraken heel strikt te anonimiseren.’

Het is nu aan de tijdschriften om artikelen in te trekken, zegt Bijl. ‘We zitten daar bovenop.’ Wel stelt ze dat ‘we deze casus met elkaar evalueren en willen uitzoeken, ook samen met andere universiteiten, of er aanvullend retractiebeleid nodig is’.

Verdwenen data

Een ander punt van kritiek die fraude-experts uitten, is dat niet alle artikelen van Colzato zijn onderzocht. ‘Het probleem is dat de ruwe data waar artikelen van de beklaagde op zijn gebaseerd niet zijn terug te vinden’, zegt Bijl. ‘Dat is heel anders dan de zaak Stapel, waar data zijn gefingeerd. In deze zaak is sprake van het weglaten van data. Dan moet je echt de ruwe gegevens bestuderen. De CWI heeft een heleboel mensen benaderd om te kijken van welke artikelen er nog ruwe data zijn. Dat kon met de artikelen van de laatste jaren, maar het was enorm ingewikkeld en tijdrovend. We kunnen echt niet nog iets anders doen, al zouden we het willen. De gegevens zijn er gewoon niet.’ Het college neemt nu geen gerechtelijke stappen.

‘Na het eerste onderzoek is er aangifte gedaan bij de Inspectie Gezondheidszorg.’ Dat had betrekking op het illegaal bloed afnemen bij proefpersonen.

‘Omdat er nu data zijn weggelaten, hebben we besloten om geen aangifte te doen. Weglaten is toch iets anders dan gegevens fabriceren. De beklaagde werkt nu ook bij de TU Dresden. Ik heb de rector van de TU over de kwestie gesproken. Ze zijn zich daar zeker goed van bewust dat er iets aan de hand is. Het college van bestuur daar moet zich beraden op wat er verder moet gebeuren. Dat is niet aan ons.’