In de brief schrijven de vijftien rectoren, onder wie Hester Bijl van de Universiteit Leiden, dat ze ‘diep geraakt’ zijn door ‘de situatie in Gaza en Israël’ en pal staan ‘voor de kernwaarden die zo fundamenteel zijn voor onze samenleving: vrijheid, rechtvaardigheid en respect voor de mensenrechten’.

De universiteit is echter een uniek instituut vanwege ‘onze toewijding aan academische vrijheid: de vrijheid om te kunnen onderzoeken, na te denken en te debatteren, ook als dat schuurt met onze en andermans diepste overtuigingen’.

Niet isoleren

Door samenwerking ‘delen wij deze kernwaarde van vrijheid met onze partners en zien wij een belangrijk kanaal om de dialoog over onze fundamentele kernwaarden met instellingen waar deze kernwaarden mogelijkerwijs onder druk staan, toch door te zetten’. Alleen zo blijven ‘we in gesprek en blijft de weg van wetenschappelijke diplomatie open’. De rectoren willen ‘kritische Israëlische wetenschappers niet isoleren, net zo goed als wij er sterk aan hechten onze Palestijnse collega’s te steunen’.

Aan de samenwerking zijn echter wel voorwaarden verbonden. ‘Als de in het academische ethos verankerde waarden, met de mogelijkheid tot een open en academisch debat als minimale vereiste, samenwerking met Israëlische en Palestijnse universiteiten niet in de weg staan, zien wij geen reden om die banden te heroverwegen of te verbreken.'

De rectoren schrijven ‘sowieso nooit banden met een heel land verbreken, tenzij de overheid ons dit dwingend oplegt, zoals bij Rusland het geval was. We zullen onze banden met de academische wereld wegen, zoals we als academische instituten al jarenlang gedaan hebben en blijven doen’.

De rectoren geven verder aan te snappen dat dit niet het antwoord is dat sommigen van hen willen horen, maar ‘de leden van onze academische gemeenschap die zich nu middels demonstraties laten horen vertegenwoordigen één van de gezichtspunten op het conflict. De laatste weken zijn enkele van deze protesten aan de universiteiten ontaard in bezettingen, provocaties, geweld en vernielingen. Dit betreuren wij ten zeerste.’

Mensenrechtenschendingen

De timing van de brief is opvallend, omdat het Leidse college van bestuur onlangs besloot vanwege de protesten op korte termijn een ad-hoc-commissie in te stellen, die zal ‘adviseren over een ethisch afwegingskader en een ethische werkwijze met betrekking tot mensenrechten’.

Als Israëlische partners ‘in strijd handelen met ons ethisch kader, wordt institutionele samenwerking afgebouwd’, aldus een verklaring op de universitaire website. Er wordt vervolgens een commissie opgericht die gaat bekijken ‘of onze partners betrokken zijn bij mensenrechtenschendingen of -risico’s, zoals militair gebruik van onderzoeksresultaten’.

Een vergelijkbare mensenrechtencommissie van de Universiteit Gent kwam eind mei tot de conclusie dat alle banden met Israëlische universiteiten en onderzoeksinstellingen stopgezet moeten worden. De Universiteit Gent gaf daar gehoor aan.

Aanstaande maandag spreekt het college van bestuur met de universiteitsraad over de invulling en de opdracht van de ad-hoc-commissie.