De serie van achttien foto’s is genomen in een het dorp Gondokoro in 1862, dat in het huidige Zuid-Soedan ligt. Het zijn een van de allereerste foto’s die in het midden van Afrika zijn genomen. Maandag werden ze eenmalig aan publiek getoond door conservator Maartje van den Heuvel.
‘Het was heel ongewoon dat iemand überhaupt fotografeerde in die tijd’, vertelt Van den Heuvel over de foto’s die ze bij toeval ontdekte (zie kader). ‘De camera’s waren grote houten kisten en foto’s werden gemaakt op glasplaten met chemicaliën. Bovendien moesten ze worden ontwikkeld in een koele, donkere kamer. Dat was lastig midden in de Sahara.’
Tinne was een vooraanstaande dame die in 1835 werd geboren in Den Haag. ‘Haar vader was rijk geworden door slavernij’, legt Van den Heuvel uit. ‘Hij beheerde namelijk meerdere plantages in Suriname en Midden-Amerika.’
Tinne woonde naast de Koninklijke Bibliotheek. ‘Hier ontstond haar interesse in de witte plekken op de wereldkaart. Ze wilde ontdekkingsreiziger worden en de kaart invullen.’
In 1855 vertrok ze samen met haar moeder naar Egypte. Ze reisden door het Midden-Oosten en bezochten landen als Libanon, Syrië en Palestina. ‘In 1857 ging Tinne terug naar Den Haag. Daar leerde ze fotograferen.’
Vier jaar later vertrok ze met haar moeder voor haar eerste grote expeditie: op zoek naar de bronnen van de Nijl. In Gondokoro zetten ze hun kamp op, daar heeft ze de foto’s gemaakt. ‘Het zijn terloops genomen beelden, een heel alledaags kijkje op een gewoon gezin. Ik vind het zicht op het dorp zelf heel bijzonder. De lokale bevolking zit er maar een beetje te hangen.’
Dat de bewoners niet poseren, wat toen wel gebruikelijk was, toont het artistieke talent van Tinne, aldus Van den Heuvel, en maakt de afbeeldingen extra uniek.
De reis liep noodlottig af omdat haar moeder ziek werd en overleed. Tinne besloot vervolgens een jaar lang te gaan varen op de Middellandse Zee. ‘Ondertussen had ze haar kist met negatieven in Noord-Afrika aan een fotograaf gegeven. Maar destijds waren er geen auteursrechten, dus besloot deze fotograaf zelf haar foto’s af te drukken.’
(Tekst gaat door onder foto)
Aan het leven van Tinne kwam een bloederig einde. ‘In 1869 is Alexine op 33-jarige leeftijd in de Sahara gestorven. Ze ging op zoek naar Toeareg. Ze vond dat een interessant volk en wilde deze mensen ontmoeten. Maar haar kampement werd door deze bevolkingsgroep overvallen en ze werd vermoord. De kist met negatieven heeft ze nooit teruggezien.’
Over een paar maanden opent de nieuwe NINO bibliotheek in het Herta Mohr-gebouw. Hier zullen de foto’s van Tinne opgeslagen worden.
De verworven foto’s zijn toevallig ontdekt. ‘Enkele jaren geleden was ik bezig met een onderzoek over Tinne voor een tentoonstelling’, zegt conservator Maartje van den Heuvel. ‘Met een aantal experts probeerden we al haar foto’s in kaart te brengen. Fotograaf Jeroen de Wijs stuitte op een foto die op Marktplaats werd aangeboden genaamd “interieur bourgeois”. Onmiddellijk herkende hij het behang. Hij zei: “Dat is het interieur van het huis van Tinne”.’
Van den Heuvel en De Wijs namen contact op met de Markplaats-verkoper. ‘We waren ervan overtuigd dat hij foto’s van Tinne had.’ Dat vermoeden bleek terecht te zijn. ‘De verkoper vroeg: “Zijn jullie in het onderzoek ook gestuit op foto’s die Alexine heeft gemaakt op reis?” Die hadden wij niet. “Ik heb ze”, zei hij en liep naar de achterkamer. Hij kwam terug met deze achttien foto’s.’