Na lange discussies in de gemeenteraad is het nieuwe woonbeleid per 1 januari ingevoerd. Het beleid heeft tot doel huisjesmelkers harder aan te pakken, de leefbaarheid in wijken te verbeteren en het voor starters makkelijker te maken een huis te kopen.

Maar het betekent ook dat ongeveer vijftig illegaal verkamerde studentenhuizen in de wijken waar de leefbaarheid onder druk staat - Transvaal, Noorderkwartier en De Kooi - naar de legale situatie moeten worden teruggebracht door ze te ontkameren. Een deel van de bewoners moet dus andere woonruimte zien te vinden.

Wat is er aan de hand?
Even terug naar de kern. Volgens wethouder Wonen Julius Terpstra (CDA) staat de leefbaarheid in drie Leidse wijken onder druk: Transvaal, De Kooi en Noorderkwartier. Er is daar sprake van geluidsoverlast, een tekort aan parkeerplekken en overlast door fietsen en vervuiling.

In deze wijken zijn tijdens de verkameringsstop van 2021 illegaal panden verkamerd. De eigenaren van deze panden hebben hier dus geen vergunning voor. De gemeente wil nu dat zij de panden terugbrengen naar de legale situatie, door ervoor te zorgen dat er nog maximaal twee kamers per pand overblijven. Dat is namelijk vergunningsvrij. Doel van de maatregel is de leefbaarheid te verbeteren, omdat het volgens de gemeente nu te druk is in deze wijken.

Om hoeveel panden gaat het precies?
De gemeente heeft een data-analyse uitgevoerd, waaruit blijkt dat in ongeveer vijftig panden drie of meer mensen staan ingeschreven zonder dat er een omzettingsvergunning is afgegeven. ‘Daar hebben we het vermoeden van verkamering’, legt beleidsmedewerker Fleur van Leeuwen van de gemeente uit. Maar om hoeveel panden het precies gaat, is nog niet duidelijk. ‘Controle moet uitwijzen of de panden daadwerkelijk verkamerd zijn. Dat gaat de komende tijd gebeuren. Op de panden die zijn verkamerd zal gehandhaafd worden bij de verhuurder.’

Omdat nog niet helder is om welke woningen het precies gaat, is ook nog niet te zeggen wie de bewoners zijn. De gemeente heeft het vermoeden dat er voornamelijk (internationale) studenten wonen, bleek tijdens de gemeenteraad, maar het kan ook gaan om bijvoorbeeld arbeidsmigranten. Van Leeuwen: ‘Als we in onze database kijken naar de leeftijden zijn het zeker niet alleen maar studenten. De panden zijn namelijk niet alleen bewoond door twintigjarigen, maar de leeftijden lopen op tot 58. Het kan dus ook gaan om ex-studenten of arbeidsmigranten.’

Fractievoorzitter Mitchell Wiegand Bruss van Studenten voor Leiden heeft contact met de bewoners van zeven huizen. Hij laat weten dat dat allemaal studentenhuizen zijn waar drie tot vijf studenten wonen.

Maar hoeveel studenten exact door deze maatregel worden getroffen en andere woonruimte moeten zoeken, is dus nog niet precies te zeggen. Het is in elk geval zeker dat een deel van de bewoners de panden moet verlaten. De vraag is wat de gevolgen zijn voor de overgebleven bewoners, omdat de huurkosten per persoon mogelijk flink zullen stijgen.

Wanneer worden deze bewoners geïnformeerd?
De gemeente is nog bezig de panden te controleren waarvan het vermoeden bestaat dat ze zijn verkamerd. Uiteindelijk worden zowel de verhuurders als de huurders middels een separate brief op de hoogte gebracht van de situatie.

In de brief aan de verhuurder komt te staan dat het pand moet worden teruggebracht naar maximaal twee kamers. De verhuurder krijgt zes maanden de tijd om hiervoor te zorgen. Is dat tegen die tijd niet gebeurd, volgen er boetes die hoog kunnen oplopen. Vanaf het moment dat de brief op de deurmat valt, krijgen de bewoners een jaar de tijd om nieuwe woonruimte te zoeken.

GroenLinks wilde dat de brief ook in het Engels zou worden verzonden, voor het geval de bewoners internationale studenten of arbeidsmigranten zijn. Wethouder Terpstra zegde in december toe dat te doen.

Volgende week worden de eerste brieven naar de verhuurders van de panden in Transvaal verstuurd. ‘We doen het in fases’, zegt Van Leeuwen. ‘Op die manier kunnen we eventuele vragen die we binnenkrijgen beter behappen.’

Zijn de studenten zelf verantwoordelijk voor het vinden van andere woonruimte?
In eerste instantie zijn de huiseigenaren verantwoordelijk voor vervangende woonruimte. Maar Wiegand Bruss ziet daar een knelpunt. ‘Drie huizen waar wij contact mee hebben zijn gekocht door ouders van studenten’, vertelt hij. ‘Dat zijn niet de grote jongens die meerdere panden hebben. Voor hen is het dus heel lastig om andere woonruimte te regelen. Zij kunnen twee dingen doen: of de bewoners vriendelijk vragen zelf een andere kamer te zoeken, of de huurder uitkopen. Een aantal studenten is dus al op eigen beweging op zoek naar een ander huis.’

Huurders van pandbazen die meerdere panden in bezit hebben maar geen vrije woonruimte beschikbaar hebben, kunnen juridische ondersteuning vragen van het gemeentelijke huurteam. ‘Een huisbaas is verplicht iets anders voor je te vinden’, vertelt Wiegand Bruss. ‘Het huurteam zou je dan dus kunnen ondersteunen met een rechtszaak.’

Wat als het niet op tijd lukt een andere kamer te vinden?
Wethouder Terpstra heeft er alle vertrouwen in dat een jaar lang genoeg is voor het vinden van een andere kamer. In de gemeenteraad gaf hij bovendien aan met Duwo in overleg te zijn over een mogelijke voorrangsregeling. Maar, voegde hij daar meteen aan toe: ‘Voorrangsregelingen zijn vrij ingewikkeld.’

Vestigingsdirecteur van Duwo Laurens Cramer erkent dat. ‘We zijn, samen met huurdersvereniging Bres, best bereid om mee te denken aan een oplossing, maar we zijn er nog niet over uit of dat ook voorrang betreft. We hebben al een voorrangsregeling voor eerstejaarsstudenten die ver van huis wonen en we willen niet iets in het leven roepen dat daarmee concurreert. We zoeken dus naar iets wat voor ons te dragen is en daarover gaan we in gesprek met de gemeente.’

In het uiterste geval hebben de bewoners, volgens Wiegand Bruss, het recht in de woning te blijven zitten zolang zij een huurcontract hebben en geen andere kamer hebben kunnen vinden. ‘Illegaliteit is de verantwoordelijkheid van de huurbaas.’

Hoe zit het met alle andere panden in de stad die illegaal zijn verkamerd?
Tijdens de verkameringsstop zijn ook honderden panden in de overige wijken illegaal verkamerd. Maar omdat daar geen leefbaarheidsprobleem is, mogen die panden, ruim 770 stuks bewoond door ongeveer 4200 studenten, alsnog worden gelegaliseerd. De eigenaren hiervan kunnen de komende zes maanden dus alsnog een vergunning aanvragen.