Nieuws
Spinozapremie voor Leiden
Immunoloog Sjaak Neefjes heeft een Spinozapremie ontvangen voor zijn onderzoek. Immuuntherapie-specialist Ton Schumacher – ook verbonden aan Leiden – kreeg een Stevinpremie.
Bart Braun
vrijdag 19 juni 2020
Foto: NWO

Beide prijzen worden uitgerijkt door wetenschapsfinancier NWO, en aan allebei is een geldbedrag van 2,5 miljoen euro verbonden. De laureaten mogen dat bedrag vrij besteden aan dingen die iets met hun onderzoek te maken hebben. De Spinozapremie is bedoeld voor fundamenteel onderzoek, recent is de al langer bestaande Stevinpremie opgepompt en daar als equivalent bij gekomen, om onderzoekers wiens werk tot toepassingen leidt te belonen.

Sjaak Neefjes is hoogleraar chemische immunologie en hoofd van de afdeling Cel- en Chemische Biologie van het Leids Universitair Medisch Centrum. Hij bestudeert MHC-moleculen, een groep stofjes die aan de buitenkant van cellen zit en die het immuunsysteem helpen aansturen. Als een cel geïnfecteerd is met een ziekmaker, of zich ontwikkelt tot kankercel, ziet het immuunsysteem dat aan de MHC's, en grijpt het in – als alles goed gaat, tenminste.

Het kan grofweg op twee manieren niet goed gaan: underkill (resultererend in infectie of kanker) of overkill (auto-immuunziektes). Het werk van Neefjes raakt dus ook aan allebei; zijn groep was de eerste die liet zien dat bacteriën kanker kunnen veroorzaken, en doet ook onderzoek naar medicijnen tegen zowel kanker als auto-immuunziektes zoals reuma en MS.

Ton Schumacher werkt aan het Antoni van Leeuwenhoek, maar is als hoogleraar verbonden aan Leiden. Hij werkt aan immuuntherapie tegen kanker. Een van zijn ideeën zijn de zogeheten neo-antigens: grootschalig onderzoek naar de genetica van tumoren levert nieuwe aangrijpingspunten op voor het immuunsteem. Dat opent in principe de weg naar een gepersonaliseerde behandeling van kanker.
De daadwerkelijke uitreiking van de Stevin- en Spinozapremies vindt plaats op 30 september